Podstawowym dokumentem, na podstawie którego możesz ubiegać się o kredyt hipoteczny czy kredyt gotówkowy, w banku jest Twój dowód osobisty. Należy przedstawić go do wglądu i wpisać wszystkie informacje widniejące na nim do formularza wniosku kredytowego. Bank musi kontrolować tożsamość potencjalnych klientów, aby nie doszło do sytuacji wyłudzenia kredytu na czyjeś dane. Oszuści tak naprawdę wiele ryzykują, jeśli podrabiają, czyli fałszują, dokumenty i próbują na ich podstawie zaciągnąć zobowiązanie na czyjeś dane. Sprawdź, jaka kara ich czeka.
Na czym polega fałszowanie dokumentów?
Fałszowanie dokumentów i posługiwanie się podrobionym jest przestępstwem, które wskazane zostało w art. 270 Kodeksu karnego. Ustawodawca określił, że polega ono na podrabianiu lub przerabianiu dokumentu lub używaniu podrobionych d jako autentycznych.
Przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów popełnia właściwie każdy, kto podrabia dokument, a jest nim zgodnie z art. 115 § 14 Kodeksu karnego każdy przedmiot lub inny zapisany nośnik informacji, z którym jest związane określone prawo albo który ze względu na zawartą w nim treść stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne.
Istnieje wiele sytuacji, w których dochodzi do sfałszowania dokumentów. Do przestępstw tego rodzaju zalicza się:
- fałszerstwo dokumentu,
- poświadczenie nieprawdy,
- wyłudzenie poświadczenia nieprawdy,
- zniszczenie dokumentu,
- przestępstwa przeciwko dowodom tożsamości,
- zniszczenie znaków granicznych.
Fałszerstwo dokumentów może być rozumiane jako podrobienie czy przerobienie dokumentu. Podrobienie polega na tym, że sprawca sporządza całkowicie nowy dokument i nadaje mu pozory autentyczności, czyli sprawia, że na pierwszy rzut oka trudno go odróżnić od autentycznego.
Przerobienie dokumentu ma zupełnie inny charakter, ponieważ sprawca bazuje na autentycznym dowodzie tożsamości czy paszporcie i za pomocą odpowiednich działań nadaje mu inną treść, np. zmienia imię i nazwisko czy zdjęcie właściciela.
To może Cię zainteresować: Czym grozi kradzież tożsamości i jak się przed nią zabezpieczyć? Co zrobić w przypadku kradzieży danych osobowych?
Podrobienie dokumentu a prawo w Polsce
W polskim prawie fałszowanie dokumentów – ich przerabianie i podrabianie, ale też posługiwanie się sfałszowanym – jest obłożone sankcjami karnymi, wynikającymi z Kodeksu karnego, czyli ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku. Zgodnie z tą ustawą podrobienie jest przestępstwem fałszu materialnego dokumentu, inaczej fałszerstwem materialnym.
Kiedy należy uważać na sfałszowanie dokumentów?
Istnieje wiele sytuacji, w których może dojść do sfałszowania dokumentów. Oszuści posługują się takimi w celu wyłudzenia kredytu bankowego czy pożyczki pozabankowej. Tak wyraźne przykłady nie są jednak jedynymi, w przypadku których można mówić o podrabianiu dokumentów. Forum prawne jest pełne kazusów wskazujących na to że do fałszerstwa może dojść w wielu innych sytuacjach, m.in. w przypadku:
- fałszowania dokumentów przez pracownika – listy wejść i wyjść z zakładu pracy, swojego CV, świadectwa pracy, certyfikatów potwierdzających określone umiejętności;
- fałszowania certyfikatów szczepień – w przypadku pandemii COVID-19 było to częstym przypadkiem;
- fałszowania faktur i wszelkiego rodzaju umów;
- podrabiania testamentów, oświadczeń, dokumentów urzędowych;
- podrabiania dzienników budowy;
- fałszowania dokumentów przy podpisywanie umów najmu, sprzedaży, zakupu nieruchomości;
- fałszowanie podpisów itp.
Szczególną postacią przestępstwa polegającego na podrabianiu dokumentów jest fałszowanie faktur.
Trzeba podkreślić, co zawarto w treści art. 270a Kodeksu karnego, dotyczącego fałszerstwa materialnego faktur: kto, w celu użycia za autentyczną, podrabia lub przerabia fakturę w zakresie okoliczności faktycznych mogących mieć znaczenie dla określenia wysokości należności publicznoprawnej lub jej zwrotu albo zwrotu innej należności o charakterze podatkowym lub takiej faktury jako autentycznej używa, podlega karze.
Fałszowanie dokumentów w celu wyłudzenia kredytu
Na ogromne nieprzyjemności i koszty narazić Cię może sytuacja, w której posłużysz się sfałszowanym dokumentem przy okazji ubiegania się o kredyt. Banki w takim przypadku bardzo skrupulatnie sprawdzają Twoją zdolność kredytową oraz historię w Biurze Informacji Kredytowej. O ile historii w BIK-u nie możesz zmienić w żaden sposób, o tyle dokumenty związane z oceną zdolności teoretycznie można już zafałszować.
Chodzi tu o fałszowanie np. zaświadczenia o wysokości uzyskiwanych dochodów, co pozwoliłoby klientowi na uzyskanie kredytu z banku czy pożyczki od firmy pozabankowej. Jeśli bank udzieli zobowiązania lub zorientuje się w fałszerstwie już na etapie dokonywania procesu kredytowego, to oskarży go o wyłudzenie. Należy wyraźnie podkreślić, że jest to oszustwo karane na podstawie art. 297 § 1. Brzmi on następująco:
„Kto, w celu uzyskania dla siebie lub kogo innego, od banku lub jednostki organizacyjnej prowadzącej podobną działalność gospodarczą na podstawie ustawy albo od organu lub instytucji dysponujących środkami publicznymi – kredytu, pożyczki pieniężnej, poręczenia, gwarancji, akredytywy, dotacji, subwencji, potwierdzenia przez bank zobowiązania wynikającego z poręczenia lub z gwarancji lub podobnego świadczenia pieniężnego na określony cel gospodarczy, instrumentu płatniczego lub zamówienia publicznego, przedkłada podrobiony, przerobiony, poświadczający nieprawdę albo nierzetelny dokument albo nierzetelne, pisemne oświadczenie dotyczące okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania wymienionego wsparcia finansowego, instrumentu płatniczego lub zamówienia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”.
Taka sama kara w związku z przestępstwem wyłudzenia kredytu będzie obciążała osobę, która wbrew ciążącemu obowiązkowi nie powiadomi właściwego podmiotu o powstaniu sytuacji mogącej mieć wpływ na wstrzymanie albo ograniczenie wysokości udzielonego wsparcia finansowego w ramach kredytu czy pożyczki lub zamówienia publicznego albo na możliwość dalszego korzystania z instrumentu płatniczego.
Można uniknąć kary pozbawienia wolności, jeśli przed wszczęciem postępowania karnego dana osoba dobrowolnie zapobiegnie wykorzystaniu wsparcia finansowego lub instrumentu płatniczego, zrezygnuje z dotacji lub zamówienia publicznego albo zaspokoi roszczenie pokrzywdzonego.
Karalnym zachowaniem jest chociażby podjęcie próby wyłudzenia kredytu czy pożyczki poprzez podrobienie dokumentów. Przedkładanie ich do banku lub pożyczkodawcy należy rozumieć jako wszelkie działania polegające na składaniu dokumentów lub oświadczeń, oddawaniu ich do przejrzenia lub oceny, a także na występowaniu z dokumentami lub oświadczeniami w stosunku do organu lub osoby. Fałszowanie dokumentów przy wyłudzaniu kredytu może polegać na:
- przedłożeniu poświadczających nieprawdę zaświadczeń o zarobkach czy zatrudnieniu;
- przedłożeniu sfałszowanych wyciągów bankowych lub innych dokumentów wprowadzających w błąd co do rzeczywistej kondycji finansowej, obrotów firmy;
- przedstawieniu nieistniejących przedsięwzięć, wierzytelności i wydatków.
Innym rodzajem przestępstwa związanego z wyłudzaniem kredytu jest posługiwanie się sfałszowanym dowodem osobistym czy innym dokumentem tożsamości w celu zaciągnięcia zobowiązania na inną osobę. Oszuści często dopuszczają się takiego procederu. Ofiara może przez dłuższy czas być nieświadoma tego, że ktoś zaciągnął na jej dane pożyczkę czy kredyt. Dowiaduje się tego, gdy dostaje monity od banku czy firmy pożyczkowej lub zaczyna do niej wydzwaniać firma windykacyjna z żądaniem uregulowania zaległych płatności.
O wyłudzeniu kredytu można mówić, gdy ktoś podszywa się pod inną osobę i zaciąga na nią zobowiązanie. Może tego dokonać, posługując się jej dowodem osobistym lub innym dokumentem ze zdjęciem lub po prostu wyłudzonymi danymi osobowymi. Wyłudzenia zobowiązań finansowych niestety zdarzają się na co dzień i powodują u ofiar oszustów ogromne problemy finansowe. Dlatego warto np. korzystać z alertów BIK-u. Choć są one płatne, to BIK zawiadomi Cię zawsze wtedy, gdy jakiś bank czy firma pożyczkowa będą wysyłać zapytanie do bazy danych Biura Informacji Kredytowej o raport na Twój temat. W BIK-u możesz uruchomić też zastrzeżenie kredytowe blokujące możliwość zaciągania zobowiązań na Twoje dane.
Podrobienie cudzego podpisu
Świadome i nieświadome podrobienie podpisu na dokumencie jest przestępstwem wynikającym z art. 270 Kodeksu karnego, podobnie jak fałszowanie całego dokumentu, i podlega takim samym karom. Nie ma przy tym znaczenia, czy osoba, której podpis podrobiono, wiedziała o tym czy nawet sama wyraziła zgodę na świadome podrobienie podpisu. Nie wyłącza to bezprawności czynu i nie powoduje, że osoba podrabiająca podpis nie zostanie za to ukarana.
Jak sprawdzić czy dokument jest podrobiony?
Bardzo ważną kwestią dla każdego z nas jest umiejętność rozpoznania sfałszowanego dokumentu, ponieważ Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 września 2022 roku, sygnatura akt V KKN 29/2001, stwierdził, że przestępstwo zaistnieje zarówno wtedy, gdy osoba, której podpis podrobiono na dokumencie, wiedziała o tym lub nawet wyraziła na to zgodę, lub w ogóle nie była tego świadoma. Dokument jest podrobiony i jest to bezsprzecznym faktem, jeśli nie pochodzi od osoby, w której imieniu został on sporządzony.
Możesz sprawdzić, czy dokument jest prawdziwy, czy jednak fałszywy, dzięki Rejestrowi Dokumentów Publicznych uruchomionemu przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji z dniem 12 lipca 2020. Zawarto w nim informacje o wyglądzie dokumentów, jakie obowiązują w naszym kraju i zabezpieczeniach używanych do ich ochrony przed fałszerstwem. W rejestrze są pliki graficzne zawierające widoki poszczególnych dokumentów, opisy i nazwy użytych zabezpieczeń.
Utworzenie wspomnianego rejestru zostało zaplanowane na mocy przepisów ustawy o dokumentach publicznych, która weszła w życie w lipcu 2019 roku. Rejestr dostępny jest pod adresem: https://www.gov.pl/app/rdp/.
Sprawdź także: Jaka kara grozi za niezapłacenie podatku w Polsce?
Gdzie zgłosić sfałszowanie dokumentów?
Jeśli masz uzasadnione podejrzenia co do tego, że ktoś sfałszował Twoje dokumenty albo że otrzymałeś takie, np. w toku prowadzonej działalności gospodarczej, powinieneś zgłosić podejrzenie popełnienia przestępstwa do odpowiednich organów, najlepiej na Policję.
Co grozi za fałszowanie dokumentów?
Fałszowanie dokumentów jest przestępstwem ściganym z urzędu. Jaka kara grozi za to? Wskazuje ją Kodeks karny w przywołanym już wcześniej art. 270 KK. Kara może obejmować:
- grzywnę,
- karę ograniczenia wolności,
- karę pozbawienia wolności.
Ustawodawca wskazał w tym artykule, że „kto, w celu użycia za autentyczny, podrabia lub przerabia dokument lub takiego dokumentu jako autentycznego używa, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”. Taka sama kara za fałszowanie dokumentów zostanie nałożona na tego, kto wypełnia blankiet zaopatrzony cudzym podpisem, niezgodnie z wolą podpisanego i na jego szkodę albo takiego dokumentu używa.
Natomiast w przypadku spraw mniejszej wagi sprawca podlegać może grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Nawet za samo przygotowywanie się do fałszowania dokumentów, czyli właściwie do popełnienia przestępstwa fałszerstwa, będzie podlegał karze grzywny, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Co grozi za fałszowanie podpisów? To takie samo przestępstwo jak fałszowanie dokumentów i zagrożone będzie takimi samymi karami: grzywną, karą ograniczenia lub pozbawienia wolności.
Ponadto za materialne fałszowanie faktur w Kodeksie karnym przewidziano jeszcze surowsze kary. Za podrabianie lub przerabianie lub używanie takich sfałszowanych dokumentów rozliczeniowych w celu użycia ich jako autentycznych grozi kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat. Jeśli jednak sprawca dopuści się takiego czynu wobec faktury czy faktur zawierających kwotę należności ogółem, której wartość lub łączna wartość jest większa niż pięciokrotność kwoty określającej mienie wielkiej wartości, albo z popełnienia przestępstwa uczynił sobie stałe źródło dochodu, będzie podlegał karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 3 lata. W przypadku czynów mniejszej wagi nakładane są na oszusta grzywna bądź kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Źródła:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Fa%C5%82sz_materialny
https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/kodeks-karny-16798683/roz-34
https://adwokatspiewak.pl/podrabianie-dokumentow-kodeks-karny-komentarz/
