Stopy procentowe NBP i ich wpływ na koszt kredytów?

Stopy procentowe – czym są?

Stopy procentowe to inaczej koszt kapitału, czyli odsetki od pożyczonych środków, np. w ramach kredytu. Według innej definicji jest to cena, za jaką bank centralny udziela kredytu bankom komercyjnym lub po jakiej sprzedaje się papiery wartościowe.

Za pomocą stóp procentowych Narodowy Bank Polski może wpływać na koszt zobowiązań ze zmiennym oprocentowaniem, a także na odsetki od depozytów terminowych, np. lokat terminowych i kont oszczędnościowych.

Stopy procentowe NBP – rodzaje

Określenie „podstawowe stopy procentowe NBP” odnosi się do całej grupy stóp, wśród których należy wymienić:

• Stopę referencyjną NBP – to najważniejsza stopa procentowa banku centralnego, od której uzależnione są np. koszty kredytowania. Określa ona minimalną cenę, po jakiej bank centralny organizuje operacje otwartego rynku w obrębie rynku międzybankowego. Obejmują one operacje polegające na zakupie lub sprzedaży przez ten bank krótkoterminowych papierów wartościowych w celu przywrócenia równowagi rynkowej.
• Stopa redyskontowa weksli – to cena, po jakiej bank centralny skupuje weksle od banków komercyjnych, nabyte wcześniej przez te banki komercyjne od swoich klientów.
• Stopa dyskontowa weksli – naliczana w momencie przyjęcia przez NBP od banków komercyjnych wcześniej dyskontowanych weksli.
• Stopa lombardowa NBP – wskazuje na maksymalny poziom oprocentowania kredytów udzielanych przez bank centralny bankom komercyjnym pod zastaw papierów wartościowych. Inaczej to oprocentowanie kredytów lombardowych.
• Stopa depozytowa – wskazuje oprocentowanie jednodniowych depozytów składanych przez banki komercyjne w banku centralnym i określa też minimalne oprocentowanie na rynku.

Stopa depozytowa powinna niewiele odbiegać od wysokości realnych stóp procentowych oferowanych na lokatach bankowych przez instytucje. Tymczasem niestety efektywna stopa procentowa, jaką można uzyskać na lokacie, jest znacznie niższa – ujemna.

Stopy procentowe w Polsce 2024 – aktualne dane

Aktualne stopy procentowe w Polsce¹ wynoszą:

• stopa referencyjna – 5,75 %,
• stopa lombardowa – 6,25 %,
• stopa depozytowa – 5,25 %,
• stopa redyskontowa weksli – 5,80 %,
• stopa dyskontowa weksli – 5,85 %.

Taki poziom utrzymuje się od października 2023 r., kiedy Rada Polityki Pieniężnej działająca przy Narodowym Banku Polskim zdecydowała o obniżeniu stóp procentowych o 25 punktów bazowych.

Najnowsza decyzja RPP – z 5-6 listopada 2024 r., pozostawiła stopy na niezmienionym poziomie. Oznacza to, że kredytobiorcy na razie nie mają co liczyć na spadek WIBOR(R), a także obniżenie wysokości rat kredytów ze zmiennym oprocentowaniem. Wiemy już, jakie są realne stopy procentowe w Polsce – a co z najbliższą przyszłością?

Stopy procentowe w Polsce. Prognozy

Stopy procentowe w Polsce w 2024 r. raczej nie spadną – nie można spodziewać się zatem realnego obniżenia rat zobowiązań. Po lipcowej konferencji prasowej prezesa Narodowego Banku Polskiego Adama Glapińskiego pojawiły się sugestie, że kolejna obniżka czeka nas dopiero w 2026 r. Co ze stopami procentowymi w Polsce? Jakie są prognozy?

Prezes doprecyzował to na ostatniej, wrześniowej konferencji, która miała miejsce po posiedzeniu RPP. Kiedy spadną stopy procentowe w Polsce? Jak się okazuje, dużo zależy od poziomu inflacji, a także cen energii elektrycznej, które w ostatnim czasie mocno wzrosły.

Zdaniem Adama Glapińskiego²:

Dopiero w 2026 r., a więc gdy efekty podnoszenia cen energii już wygasną (…) inflacja może powrócić do poziomu zgodnego z celem inflacyjnym. (…) Decyzja o obniżeniu może nastąpić wcześniej.

Prezes NBP jak zawsze dość enigmatycznie wypowiadał się na temat terminu ewentualnych obniżek, mówiąc, że może to nastąpić w połowie 2025 r. lub dopiero w 2026 r. „Rada w tym punkcie stabilizacji, kiedy następne kwartały, dwa kolejne, trzy, przewidują spadek inflacji, może podjąć decyzję o obniżce”.

Stopy procentowe – kto ustala ich wartość?

Wysokość głównych stóp procentowych w Polsce może się zmieniać właściwie co miesiąc. Kto ustala stopy procentowe? Ustawa o Narodowym Banku Polskim z dnia 29 sierpnia 1997 roku przyznaje wszelkie kompetencje w zakresie ustalania głównych stóp procentowych Radzie Polityki Pieniężnej, która działa przy NBP i jest jego organem decyzyjnym.

RPP ustala stopy procentowe tak, by zapewnić stabilność polskiej walucie, a największy wpływ na jej decyzje, a więc i na ostateczną decyzję o wysokości głównych stóp procentowych mają warunki panujące w polskiej gospodarce, głównie poziom inflacji.

Stopy procentowe – co wpływa na ich wysokość?

Stopy procentowe w gospodarce rynkowej wpływają na ceny kredytów i na zyski z lokat bankowych i są ściśle powiązane z wieloma czynnikami o charakterze ekonomicznym. Wpływa na nie między innymi:

• aktualna sytuacja gospodarcza – np. tempo wzrostu gospodarczego,
• sytuacja geopolityczna – polityka innych banków centralnych,
• wysokość inflacji – kiedy inflacja rośnie, RPP może podjąć decyzję o podniesieniu poziomu stóp procentowych,
• ceny energii elektrycznej – mają duży wpływ na poziom inflacji – mogą ją podwyższać,
• polityka banku centralnego, który poprzez obniżenie stóp może pobudzać gospodarkę,
• kurs waluty – podniesienie stóp procentowych wpływa na umocnienie pozycji waluty.

Stopy procentowe a inflacja

Inflacja to jeden z najważniejszych czynników, jakie są brane pod uwagę przy określaniu poziomu stóp procentowych. RPP przy kształtowaniu polityki pieniężnej dąży do tego, by złoty utrzymywał swoją realną wartość na rynku krajowym i międzynarodowym. Aby uniknąć ciągłego wzrostu lub spadku cen produktów i usług, RPP steruje wysokością wskaźników – stopy procentowe mogą pójść w górę.

W październiku 2024 r. poziom inflacji wyniósł 5,00%, co oznacza wzrost w porównaniu z poprzednim odczytem. Obecnie cel inflacyjny w naszym kraju jest wyznaczony na poziomie 2,5%. W tym momencie, ze względu na podwyżki cen energii elektrycznej, jesteśmy więc powyżej celu NBP.

Kiedy inflacja utrzymuje się na poziomie wyższym niż założony, RPP decyduje o podwyższeniu stóp procentowych lub – tak jak obecnie, o utrzymaniu ich na niezmienionym poziomie. Według prezesa Glapińskiego na początku 2025 r. inflacja może wrosnąć ze względu na zakończenie programów osłonowych.

Z tego powodu na razie nie możemy liczyć na obniżenie stóp procentowych. Nie trzeba też jednak martwić się ewentualnymi podwyżkami – rekordowe, najwyższe stopy procentowe w Polsce już za nami. Na decyzję o obniżce trzeba poczekać.

Jak zmiana stóp procentowych wpływa na ofertę banków?

Obniżka stóp procentowych powoduje, że maleją również stawki referencyjne WIBOR(R), które służą do określania oprocentowania kredytów ze zmiennym oprocentowaniem. W Polsce banki korzystają ze wskaźników referencyjnych WIBOR(R) 6M lub WIBOR(R) 3M. Na oprocentowanie kredytu, np. hipotecznego składa się również marża banku.

Niższe raty kredytu płacisz, jeśli RPP utrzymuje niskie stopy procentowe w Polsce. Jak pokazują dane historyczne, najniższe oprocentowanie kredytów odnotowaliśmy w maju 2020 r. Wówczas główna stopa osiągnęła poziom 0,10% i były to w realnym ujęciu ujemne stopy procentowe w Polsce.

Obniżenie lub podwyższenie stóp procentowych a kredyt hipoteczny

Stopy procentowe w banku mają wpływ na koszt kredytu ze zmiennym oprocentowaniem. W przypadku zobowiązań ze stałym oprocentowaniem, które są obecnie szczególnie popularne w Polsce, poziom stóp nie ma znaczenia. Warunki są stałe przez określony czas, np. 5 lat.

Jeśli rosną główne stopy procentowe w bankach, a kredyt hipoteczny ma oprocentowanie zmienne, to obniżenie lub podwyższenie stóp będzie miało znaczenie dla wysokości spłacanych przez Ciebie rat kapitałowo-odsetkowych.

Obliczyłam wysokość raty kredytu hipotecznego ze zmiennym oprocentowaniem w kwocie 245 tys. zł, z okresem spłaty w ciągu 25 lat. Cena nieruchomości do 350 tys. zł, a wkład własny wynosi 30% (105 tys. zł).

Pod uwagę wzięłam ofertę banku Pekao S.A. – Kredyt hipoteczny z ubezpieczeniem spłaty kredytu (CPI):

• oprocentowanie – 7,74%,
• marża – 1,89%,
• stawka bazowa – 5,85%,
• prowizja – 0%,
• RRSO – 8,02%.

Rata kredytu wynosi 1848,95 zł, a całkowity koszt 309 684,18 zł. Kwota do spłaty wynosi 554 684,18 zł.

Obniżenie lub podwyższenie stóp procentowych a kredyt gotówkowy

Z analogiczną sytuacją jak w przypadku kredytów hipotecznych będziesz mieć do czynienia przy kredytach gotówkowych. Jeśli będą one oprocentowane według zmiennej stopy, to obniżenie lub podwyższenie stóp spowoduje obniżenie, lub podwyższenie rat takich zobowiązań.

Jak zmniejszyć ratę kredytu – czy to możliwe i z czym się wiąże? Zachęcamy do sprawdzenia naszego poradnika!

Stopy procentowe w innych krajach 

Wiemy już, jakie są stopy procentowe w Polsce, a co z innymi krajami? Okazuje się, że stopy procentowe w Europie są na niższym poziomie. Główna stopa Europejskiego Banku Centralnego aktualnie na poziom 4,25%. Takie stawki obowiązują np. w Hiszpanii, Niemczech czy Włoszech. Poniżej przygotowałam listę stóp procentowych w wybranych krajach.

• stopy procentowe w Belgii – 4,25%,
• stopy procentowe w Bułgarii – 3,54%,
• stopy procentowe w Czechach – 4,75%,
• stopy procentowe na Węgrzech – 7,00%,
• stopy procentowe w Rumunii – 7,00%,
• stopy procentowe w Wielkiej Brytanii – 5,00%,
• stopy procentowe w USA – 5,25%-5,50%.