Rok 2022 jest trudnym okresem dla osób spłacających zobowiązania. Jeszcze nie poradziliśmy sobie z następstwami koronawirusa, a już odczuliśmy skutki inflacji. Inwazja Rosji na Ukrainę dodatkowo spowodowała wzrost cen niektórych produktów oraz surowców.
Na wysokość rat kredytów wpłynęły również podwyżki stóp procentowych, które sprawiły, że coraz trudniej nam regulować bieżące należności.
Czy możliwe jest przedawnienie długu w banku?
Wnioskując o kredyt hipoteczny, kredyt gotówkowy, czy choćby o pożyczkę w parabanku, masz świadomość, że pożyczone środki należy oddać w terminie, zgodnie z ustalonym harmonogramem spłat. Co jednak się stanie, gdy w międzyczasie niespodziewanie pogorszy się Twoja sytuacja finansowa lub zdrowotna, która nie pozwoli Ci na dokonywanie płatności wobec wierzyciela?
Oczywiście doprowadzi to do wzrostu zadłużenia, które będziesz musiał spłacić. Przed takim obowiązkiem może Cię jednak uchronić przedawnienie roszczeń bankowych, określanych potocznie jako przedawnienie kredytu. Podstawa prawna, która gwarantuje ten przywilej dłużnikowi została zawarta w treści art. 117 k.c. Dłużnik może bowiem odmówić zapłaty bez ponoszenia żadnych konsekwencji.
Jeśli w tym miejscu zastanawiasz się, czy niespłacony kredyt ulega przedawnieniu, to potwierdzamy, że masz rację. W pewnych okolicznościach jest to jak najbardziej możliwe.
Co grozi za opóźnienie w spłacie kredytu? Ile dni można się spóźnić z ratą kredytu bez konsekwencji?
Kiedy dochodzi do przedawnienia kredytu?
Na co dzień rzadko dochodzi do przeterminowania zobowiązania, albowiem instytucje finansowe doskonale wiedzą, jaki jest termin przedawnienia kredytu i starają się, aby do niego nie dopuścić. W takim razie kiedy dług się przedawnia? W 2022 r., tak jak w poprzednich latach, będziemy mogli powiedzieć o przedawnieniu roszczeń wówczas, gdy zostaną spełnione trzy warunki:
- płatność nie zostanie uregulowane w terminie;
- wierzyciel nie podejmie działań, zmierzających do odzyskania swoich pieniędzy. W przypadku wymagalnego roszczenia pożyczający pieniądze może domagać się kwoty głównej powiększonej o odsetki ustawowe. W tym celu ma prawo np. wystąpić na drogę sądową. Czy z niego skorzysta, czy też nie, będzie zależało od jego decyzji;
- minie czas, który został określony przepisami. Oznacza to, że firma udzielająca kredytu czy pożyczki ma limit czasowy, w którym będzie mogła skutecznie domagać się od kredytobiorcy zwrotu środków. Gdy termin ten upłynie, strona zobowiązana może odmówić uregulowania należności.
Istnieje jednak wyjątek od tej zasady. Chodzi o hipotekę. Dlatego dla wszystkich, którzy po przeczytaniu wcześniejszych zdań, liczą, po jakim czasie przedawnia się kredyt hipoteczny, odpowiedź brzmi: nigdy. Dlaczego tak się dzieje, odpowiemy dalej.
Na czym polega przedawnienie kredytu bankowego?
Ustawa z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, znacznie zmieniła zasady przedawnienia cywilnoprawnych roszczeń majątkowych. Ogólny termin przedawnienia został skrócony z 10 do 6 lat, a w przypadku roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – do 3 lat.
Kolejna zmiana dotyczyła sposobu obliczenia terminu przedawnienia spraw. Wcześniej przypadał on dokładnie na dzień, w którym upłynął określony termin, np. 3 lata od daty udzielenia pożyczki. Natomiast po nowelizacji datę graniczną przełożono na koniec roku kalendarzowego, w którym była ona wymagalna. Dla lepszego zrozumienia posłużmy się przykładem, jak wygląda przedawnienie rat kredytu przed i po zmianie przepisów.
Jeśli płatność raty wyznaczono na 28 października 2018 r., zobowiązanie w poprzednim porządku prawnym przedawniło się 3 lata później, tj. 28 października 2021 r. Obecne przepisy wskazują, że to samo roszczenie przedawniło nieco później, czyli w dniu 31 grudnia 2021 r. Identycznie będzie w przypadku przeterminowania raty listopadowej i grudniowej. Natomiast następna, tj. ze stycznia 2019 r. przedawni się w ostatnim dniu roku 2022.
W takim razie, czy bank umarza kredyt, kiedy upłynie określony przez ustawodawcę termin? Nie. Dług nie zniknie, ale przekształci się w zobowiązanie niezupełne (naturalne). Charakteryzuje się ono tym, że jest pozbawione przymusu państwowego. Wówczas kredytobiorca może, ale nie musi regulować istniejącego zadłużenia. Brak obowiązku zapłaty wynika bezpośrednio z mocy prawa i nie jest do tego potrzebny żaden wniosek o przedawnienie długu.
Przeterminowanie roszczeń jest także możliwe podczas egzekucji komorniczej, choć w rzeczywistości przedawnienie długu u komornika praktycznie się nie zdarza. Wynika to z faktu, że w okresie od dnia rozpoczęcia postępowania egzekucyjnego do dnia jego zakończenia, zawieszeniu ulega bieg przedawnienia. Komornik jednak ma prawo odmówić wszczęcia postępowania, jeżeli od momentu uprawomocnienia się tytułu egzekucyjnego (np. wyroku sądowego) minęło 6 lat.
Ile wynoszą koszty komornicze? Kto ponosi koszty egzekucji i jak uniknąć opłaty komorniczej?
Przedawnienie kredytu hipotecznego
Przeterminowany kredyt hipoteczny nie doprowadzi do przedawnienia roszczeń bankowych zabezpieczonych hipoteką nieruchomości, a jedynie do utraty prawa do dochodzenia odsetek. Reguluje to art. 77 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece. Jest to zasada, która stanowi wyjątek od ogólnych reguł dotyczących przedawnień.
Warto podkreślić, że odpowiedzialność w tym przypadku zostanie ograniczona wyłącznie do wysokości sumy hipotecznej i z ograniczeniem do nieruchomości, która była zabezpieczeniem kredytu.
Mówiąc inaczej, oznacza to, że kredytobiorca nie będzie ponosił dodatkowych kosztów, nawet, wtedy gdy wartość utraconego przez niego domu lub mieszkania, okaże się niższa od sumy zadłużenia. Kolejna istotna uwaga: w przypadku przedawnienia kredytu hipotecznego do odpowiedzialności nie będą pociągnięci również żyranci.
Wynika z tego, że przedawnienie długu i wpis do hipoteki to dwie niezależne od siebie sprawy. Mimo że sama wierzytelność (dług), jak najbardziej może być przeterminowana, to jednak hipoteka przedawnieniu już nie ulegnie.
Identyczna procedura znajdzie zastosowanie, gdy nastąpi przedawnienie kredytu frankowego. Jest to bowiem kredyt złotowy denominowany, czyli taki, w którym stan salda określa się w walucie obcej, w tym przypadku szwajcarskiej.
Jak poradzić sobie w przypadku problemów ze spłatą kredytu?
Przedawnienie kredytu konsumenckiego
Kredyt konsumencki to ogólne określenie kredytu udzielonego konsumentowi na cele niezwiązane z działalnością gospodarczą. Jego maksymalna wysokość może wynosić nawet 255 500 zł. Wynika to z przepisów ustawy z 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim.
Kredyty konsumenckie podlegają ogólnym zasadom przedawnienia. W związku z tym jednakowo przedawnienie kredytu gotówkowego, czy też przedawnienie kredytu konsolidacyjnego nastąpi po 3 latach od ich wymagalności, ze skutkiem przypadającym na ostatni dzień danego roku kalendarzowego.
Nie inaczej będzie z kredytem udzielonym w sklepie podczas zakupów ratalnych. Oznacza to, że przedawnienie kredytu ratalnego, zaistnieje w tym samym okresie, jak we wcześniejszych zobowiązaniach.
Przedawnienie pożyczki pozabankowej
W przypadku pożyczki mogą mieć zastosowanie dwa odmienne terminy przeterminowania roszczeń. Zależeć one będą od tego, kto jest pożyczkodawcą. Jeśli będzie nim przedsiębiorstwo np. parabank, przedawnienie umowy pożyczki nastąpi po 3 latach od dnia jej wymagalności.
Jeśli pożyczysz pieniądze od osoby fizycznej (niebędącej przedsiębiorcą), np. członka rodziny, znajomego itp. wówczas przedawnienie pożyczki prywatnej nastąpi dopiero po 6 latach.
Dla zasady przypomnijmy, że w obydwóch przykładach skutek nastąpi na koniec roku kalendarzowego, w którym doszło do wymagalności danego zobowiązania.
Przedawnienie kredytu po śmierci kredytobiorcy
Zdarzają się sytuacje, w których dłużnik umiera i pozostawia po sobie niespłacone zobowiązanie. Istniejące zadłużenie wejdzie wówczas w skład spadku, który zgodnie z prawem jest dziedziczony przez spadkobierców. Osoba przyjmująca spadek stanie się wówczas kredytobiorcą. Procedura przedawnienia przyjętego po zmarłym zobowiązania, prowadzona jest już na ogólnych zasadach, jak w przypadku kredytu konsumenckiego.
Kto spłaca kredyt po zmarłej osobie? Kiedy możliwe jest umorzenie kredytu po śmierci kredytobiorcy?
Od kiedy liczy się przedawnienie kredytu bankowego?
Zgodnie z art. 120 § 1 k.c. bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne, a więc w którym wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia od swojego dłużnika. Natomiast o tym, kiedy bieg ten się kończy, napisaliśmy już wcześniej.
Do roku 2018 część zobowiązań ulegała przedawnieniu np. po 6, czy po 10 latach. Dług ulega przedawnieniu w zależności od rodzaju roszczeń majątkowych. Dla każdego z nich istnieje różny okres przedawnienia. Najdłuższy z nich aktualnie wynosi 6 lat.
Kiedy następuje wstrzymanie biegu przedawnienia?
Bieg przedawnienia może wstrzymać wierzyciel. Dojdzie do tego wówczas, gdy:
- sprawa zostanie skierowana do sądu lub zostanie złożony wniosek o nadanie egzekucyjnej klauzuli wykonalności;
- nastąpi wszczęcie mediacji z dłużnikiem dotyczącej uregulowania zobowiązania;
- dłużnik uzna roszczenie. Może to nastąpić np. poprzez częściowe dokonanie spłaty.
Do powyższych sytuacji może dochodzić kilkukrotnie, a bieg po każdej z nich będzie liczony od nowa.
Czy można przesunąć termin spłaty raty kredytu?
Jak sprawdzić, czy kredyt jest przedawniony?
Nie ma rejestru, w którym mógłbyś sprawdzić przedawnienie długu wobec banku. Fakt ten jednak możesz ustalić we własnym zakresie, jeśli znasz przynajmniej rok, w którym zobowiązanie stało się wymagalne. Do niego dodaj cyfrę 3 (taki okres przedawnienia mają kredyty bankowe).
Otrzymany wynik wskaże Ci rok, w którym ostatni dzień kalendarzowy, tj. 31 grudnia, będzie oznaczał koniec biegu przedawnienia. Jeśli uzyskana data już upłynęła, oznacza to, że dług jest przeterminowany.
Skutki przedawnienia kredytu bankowego
Aby opisać to, co się dzieje z niespłaconym kredytem, musimy sprecyzować, czy jest on już przeterminowany, czy też nie. Przedawnienie roszczeń banku z tytułu kredytu, równocześnie powoduje przedawnienie odsetek od kredytu. W takim przypadku wierzyciel nie ma już możliwości, aby prawnie przymusić kredytobiorcę do zwrotu pieniędzy.
Wówczas dla niesolidnego dłużnika jedyną, co grozi za niespłacenie kredytu, konsekwencją jest widniejąca przez 5 lat w BIK- u informacja o istniejących zaległościach. Negatywna historia kredytowa może doprowadzić do trudności w uzyskaniu lub odmowy przyznania innego zobowiązania. Później dane te zostaną przeniesione na okres 12 lat do bazy statystycznej, a więc przestaną być widoczne dla kredytodawców.
Jak banki zabezpieczają się przed przedawnieniem długów?
Znasz już okoliczności, w których przepisy dopuszczają wstrzymanie biegu przedawnienia. Dwie z nich wymagają aktywnego udziału osoby zadłużonej. Mamy tutaj na myśli: uznanie długu oraz podjęcie mediacji. Banki zdają sobie sprawę, że nie wszyscy dłużnicy chcą z nimi współpracować w tym zakresie.
Dlatego najpraktyczniejszym dla nich rozwiązaniem jest skierowanie sprawy na drogę sądową. Oczywiście reguła przedawnienia nie dotyczy wszystkich zobowiązań. Wcześniej podaliśmy już jakie długi się nie przedawniają w instytucjach finansowych. Wyjątkami tymi są oczywiście kredyty hipoteczne.
