Żyrowanie kredytu staje się w Polsce coraz mniej popularne – statystyki pokazują, że z roku na rok liczba żyrantów maleje. Z pewnością wpływ na to ma również aktualna sytuacja kredytobiorców – rosnące raty sprawiają, że ryzyko konieczności spłaty zobowiązania przez żyranta jest wyższe, niż jeszcze kilka lat temu.
Nic dziwnego, że potencjalny żyrant boi się brać na siebie tak dużą odpowiedzialność, a jeśli już decyduje się na poręczenie komuś kredytu gotówkowego, to z reguły jest to bliska rodzina. Dzisiaj sprawdzimy, czy żyrant może się wycofać i tym samym uniknąć spłaty długu.
Prawa i obowiązki żyranta w Polsce
Podstawowym obowiązkiem żyranta jest spłata zobowiązania w przypadku, gdy dłużnik przestanie je regulować. Żyrant staje się gwarantem spłaty kredytu i to na nim ciąży odpowiedzialność w razie niewypłacalności pierwotnego dłużnika. Polskie prawo określa jednak szereg uprawnień, z których poręczyciel może skorzystać. Jednym z nich jest możliwość dochodzenia należności od dłużnika na drodze tzw. roszczenia regresowego.
Żyrant ma także prawo sprawdzać, czy dłużnik terminowo spłaca zobowiązanie oraz jakie jest saldo zadłużenia. Nie zawsze też musi spłacać całość kredytu – zakres odpowiedzialności żyranta jest określony w umowie poręczenia.
Czy żyrant może uniknąć odpowiedzialności za spłatę długu?
Okazuje się, że tak, jednak nie jest to proste. Zgodę na uwolnienie żyranta od odpowiedzialności musi wyrazić wierzyciel i dłużnik. Jak można się domyślić, pierwotny dłużnik może nie chcieć przystać na taką propozycję – jeśli straci żyranta, będzie musiał przedstawić wierzycielowi inny rodzaj zabezpieczenia kredytu, np. hipotekę, weksel czy zastaw ogólny lub rejestrowy.
Kiedy żyrant nie musi spłacać długu?
Pierwsza sytuacja to oczywiście taka, w której dłużnik regularnie spłaca zobowiązanie. Kiedy kredyt zostanie zamknięty, umowa poręczenia przestaje obowiązywać.
Poręczenie wygasa również wtedy, gdy spełnienie świadczenia (spłata długu) staje się niemożliwe ze względu na sytuacje, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności – wtedy wygasa zobowiązanie oraz odpowiedzialność dłużnika (i poręczyciela). Możliwe jest także wygaśnięcie poręczenia wskutek przejęcia długu przez osobę trzecią lub złożenia środków do depozytu sądowego.
A co w sytuacji, gdy dłużnik przestanie regulować zobowiązanie? Wówczas wierzyciel wezwie poręczyciela do spłaty kredytu i szansa na uniknięcie odpowiedzialności będzie bardzo mała. Lepiej więc nie czekać, aż dłużnik stanie się niewypłacalny, tylko już przy podpisywaniu umowy kredytowej nakłonić go do skorzystania z ubezpieczenia kredytu. Polisę można też wykupić już w trakcie trwania umowy. Z reguły ubezpieczenia obejmują swoim zakresem sytuację utraty pracy, uszczerbku na zdrowiu lub śmierci kredytobiorcy – można wówczas liczyć na pokrycie całości zobowiązania lub jego części.
Więcej informacji: Na czym polega i ile kosztuje ubezpieczenie kredytu hipotecznego?
Żyrant nie musi też spłacać całości zadłużenia – wystarczy, że w umowie poręczenia zostanie określone, że odpowiada tylko za spłatę kapitału. Wówczas nie będzie musiał płacić odsetek karnych wynikających z opóźnienia w spłacie kredytu.
Czy żyrant musi spłacać kredyt po śmierci kredytobiorcy? Jeśli nie wykupiono ubezpieczenia, zobowiązania kredytobiorcy przechodzą na jego spadkobierców i w takiej sytuacji to właśnie oni mogą być pociągnięciu do odpowiedzialności za długi spadkodawcy. Niestety, jeśli odrzucą spadek lub sami nie będą mogli spłacić odziedziczonego kredytu, to wierzyciel zwróci się do żyranta.
Czy żyrant może wycofać się z poręczenia kredytu?
Jak wycofać się z żyrowania? Żeby było to możliwe, muszą być spełnione następujące warunki:
- dłużnik terminowo reguluje zobowiązanie, nie ma opóźnień w spłacie,
- żyrant wystąpi do banku z wnioskiem o rezygnację z poręczenia,
- dłużnik przedstawi wierzycielowi inne wiarygodne zabezpieczenie kredytu,
- wierzyciel wyrazi zgodę na wycofanie się poręczyciela.
Czy można zrezygnować z bycia żyrantem, gdy dłużnik ma już znaczne opóźnienie w spłacie zobowiązania, np. przekroczył termin płatności i otrzymał z banku ostateczne wezwanie do zapłaty? W praktyce jest to bardzo trudne.
Jak wycofać się z poręczenia kredytu lub pożyczki?
W pierwszej kolejności warto zwrócić się do głównego dłużnika i poinformować o swojej decyzji. Później należy udać się do banku i złożyć wniosek o rezygnację z poręczenia. We wniosku trzeba zawrzeć podstawowe informacje:
- dane żyranta,
- dane dłużnika,
- numer umowy kredytowej,
- saldo kredytu.
W treści należy poinformować o chęci rezygnacji z poręczenia kredytu, np. ze względu na obniżenie zdolności kredytowej żyranta, co uniemożliwia mu zaciągnięcie innego zobowiązania. Oczywiście uzasadnienie wniosku nie wpływa na decyzję banku – zależy ona tylko od tego, czy kredyt będzie zabezpieczony w inny sposób. Wniosek trzeba opatrzyć własnoręcznym podpisem.
Następnie bank zajmie się rozpatrzeniem wniosku. Z pewnością zbada zdolność kredytową dłużnika i będzie żądał od niego innego zabezpieczenia. Jeśli okaże się, że dłużnik dysponuje innym zabezpieczeniem, wierzyciel wyrazi zgodę na rezygnację z poręczenia. Pamiętajmy jednak, że nastąpi to tylko w sytuacji, gdy zobowiązanie nie ma żadnych opóźnień w spłacie.
Czy żyrant może ubiegać się o zwrot kosztów spłaconego długu?
Jak odzyskać pieniądze jako żyrant? Poręczyciel, który spłacił czyjś dług, może wysłać do dłużnika przedsądowe wezwanie do zapłaty. Żyrant ma prawo żądać zwrotu wszystkich środków, które świadczył na rzecz wierzyciela – a więc nie tylko kapitału, ale także odsetek czy kosztów windykacyjnych. Skorzystanie z tzw. roszczenia regresowego jest możliwe nie tylko w stosunku do głównego dłużnika, ale także współporęczycieli. W przypadku osób fizycznych roszczenie przedawnia się po 10 latach.
Sprawdź także: Kiedy dochodzi do przedawnienia kredytu lub pożyczki?
Jak żyrant może zabezpieczyć się przed egzekucją komorniczą?
Co może zrobić żyrant, gdy pożyczkobiorca nie spłaca długu? Najlepiej już w umowie poręczenia zawrzeć klauzulę, na mocy której bank będzie w pierwszej kolejności domagał się spłaty z majątku pierwotnego dłużnika. Jak wspomnieliśmy, poręczyciel ma nie tylko obowiązek spłaty zobowiązania, ale także dysponuje szeregiem uprawnień, które mogą zabezpieczyć go przed utratą własnych środków.
Jednym z nich jest przewłaszczenie na zabezpieczenie, czyli instytucja prawna, na mocy której dłużnik przenosi własność określonej rzeczy, np. pojazdu, na poręczyciela. Jeśli dłużnik nie ureguluje zobowiązania, przedmiot przechodzi na żyranta.
Możliwe jest także zabezpieczenie w postaci weksla – wówczas poręczyciel i dłużnik podpisują weksel na kwotę, na jaką opiewa kredyt. Gdy dłużnik spłaci zobowiązanie, weksel traci ważność.
