Kredyt we frankach - czym jest ta oferta?
Pod pojęciem kredytu frankowego należy rozumieć kredyt hipoteczny we frankach szwajcarskich, który był udzielany na zakup nieruchomości.
Banki oferowały go w dwóch wariantach, czyli jako: kredyt denominowany lub indeksowany we frankach. W obu przypadkach był on tak naprawdę w złotówkach, natomiast frank szwajcarski wykorzystywany był jedynie do obliczania wartości zobowiązania i rat, co okazało się bardzo niekorzystnym rozwiązaniem.
Czy kredyt we frankach wciąż jest udzielany w Polskich bankach?
Dzisiaj w ofertach banków nie znajdziesz już kredytu hipotecznego we frankach, ponieważ możliwość jego udzielania została mocno ograniczona. W 2013 roku KNF wydał bowiem rekomendację S, zgodnie z którą kredyty walutowe mogą być udzielane wyłącznie klientom, którzy uzyskują stałe dochody w obcej walucie. Mówiąc prościej, kredyt we frankach w 2021 roku na zakup mieszkania możesz otrzymać, jeśli zarabiasz także we frankach. W praktyce takie produkty są więc niedostępne, co potwierdzają dane - w III kwartale 2020 r. kredyty we frankach stanowiły zaledwie 0,01% wszystkich udzielonych przez banki kredytów hipotecznych.
Sprawdź także: Kredyt hipoteczny w euro
Kiedy udzielano w Polsce kredytów we frankach?
Kredyty frankowe udzielane były od 2004 roku, jednak największa ich sprzedaż przypadła na rok 2008, kiedy stanowiły 68,6% wszystkich udzielonych kredytów hipotecznych. Właśnie w tym roku kurs franka szwajcarskiego spadł do rekordowo niskiego poziomu 2 zł. Jednocześnie na bardzo niskim poziomie utrzymywał się LIBOR-CHF, który przekładał się na niskie oprocentowanie kredytów frankowych. Było ono znacznie niższe niż oprocentowanie kredytów hipotecznych w złotówkach oparte na wskaźniku WIBOR.
Zainteresowanie kredytami frankowymi zaczęło spadać w 2011 roku, gdy kurs CHF zaczął systematycznie rosnąć. O ile jeszcze w 2011 roku umowy na kredyt we frankach szwajcarskich stanowiły 7% wszystkich umów na kredyty hipoteczne, o tyle w 2017 roku na kredyt we frankach zdecydowało się jedynie 0,03% kredytobiorców, a w 2019 r. już tylko 0,01%.
To może Cię zainteresować: Kredyt hipoteczny bez wkładu własnego - sprawdź, jak otrzymać kredyt na mieszkanie bez wkładu własnego!
Kredyt we frankach - na jakich zasadach był udzielany
Jak już wspomnieliśmy wyżej, polskie banki oferowały klientom dwa warianty kredytów frankowych:
- kredyt denominowany we frankach – jego wartość w umowie określona była we frankach szwajcarskich (CHF), ale był wypłacany w złotówkach; również wysokość rat była określona w CHF, natomiast ich regulowanie odbywało się w złotówkach po kursie bankowym obowiązującym w dniu spłaty,
- kredyt indeksowany we frankach – w tym przypadku kwota zobowiązania w umowie określona była w złotówkach i również w polskiej walucie była wypłacana kredytobiorcy, dopiero potem na franki szwajcarskie była przeliczana wartość kredytu oraz wysokość rat, które klient musiał spłacać w złotówkach po przeliczeniu ich według aktualnego kursu.
W obu przypadkach kredyt wiązał się zatem z dużym ryzykiem kursowym – wzrost kursu franka oznaczał bowiem wzrost wartości raty.
Dla kogo kredyt we frankach był opłacalny?
Kredyt we frankach wydawał się opłacalny w latach 2004-2008. Znacznie niższe niż w przypadku kredytów w złotówkach oprocentowanie przekładało się na niższe raty. Łatwiej go było zaciągnąć i spłacać, co miało znaczenie w szczególności dla osób z niską zdolnością kredytową.
Kuszący wydawał się również niski kurs szwajcarskiej waluty. Większość osób wierzyła, że długo się utrzyma na takim poziomie, ponieważ neutralna Szwajcaria uznawana jest za kraj o ustabilizowanej sytuacji gospodarczej, na którą niewielki wpływ mają czynniki zewnętrzne.
Jak wygląda spłata kredytu we frankach?
Początkowo kredyt we frankach należało spłacać w złotówkach po bieżącym kursie obowiązującym w danym banku. Okazało się to bardzo niekorzystnym rozwiązaniem, ponieważ banki stosowały wysokie spready walutowe – duże różnice między kursem kupna i sprzedaży waluty podnosiły bowiem koszty obsługi zobowiązania. Dopiero w 2011 roku uchwalono ustawę antyspreadową, dzięki której frankowicze mogą spłacać raty w walucie szwajcarskiej. To umożliwia im wymianę waluty na własną rękę np. w kantorach internetowych, gdzie koszty wymiany są znacznie niższe.
Dowiedz się także: Ubezpieczenie niskiego wkładu własnego - na czym polega i kto może z niego skorzystać?
Dlaczego kredyt we frankach okazał się niebezpieczny dla kredytobiorców?
Pomimo wprowadzenia ustawy antyspreadowej wiele osób wciąż miało problem ze spłatą kredytów we frankach ze względu na znaczny wzrost kursu waluty szwajcarskiej. Ci, którzy zaciągnęli zobowiązanie w 2008 r. według kursu 2 zł, już w 2015 roku musieli je spłacać po kursie wynoszącym ponad 4 zł. W efekcie ich raty zwiększyły się dwukrotnie i nierzadko przekraczały możliwości finansowe.
Dodatkowym problemem okazały się niekorzystne zapisy w umowach kredytowych, szczególnie uznana dzisiaj za niedozwoloną klauzula waloryzacyjna, która przewidywała przeliczanie wartości wypłacanego kredytu po niższym kursie kupna franka, natomiast rat po znacznie wyższym kursie sprzedaży według tabeli kursów danego banku.
Kredyt we frankach - aktualne informacje
W szczycie zainteresowania kredytami frankowymi zaciągnęło je około milion Polaków. Wiadomo jednak, ile osób ma kredyt we frankach dzisiaj – wg danych BIK na koniec 2020 roku aktywnych umów było już tylko 428 tys. Liczba frankowiczów spada, a jednocześnie coraz więcej osób walczy w sądach o sprawiedliwość.
Klienci banków domagają się przede wszystkim unieważnienia umów zawierających klauzule abuzywne, a także zwrotu nadpłaconych z tego tytułu kwot. Liczba spraw sądowym przeciwko bankom przekroczyła już 47 tysięcy – ich wytaczanie ułatwia frankowiczom specjalny wydział ds. frankowych, który został utworzony przy warszawskim Sądzie Okręgowym w kwietniu 2021 r.
Czy możliwa jest wygrana w sądzie o kredyt we frankach? Jak najbardziej – według danych Związku Banków Polskich banki przegrały w 2021 roku aż 61% spraw sądowych.
Jednym z najczęściej pozywanych banków za kredyt we frankach jest PKO BP - pozew zbiorowy i ponad 6 tys. spraw przed sądami skłoniły tę instytucję do rozpoczęcia programu zawierania ugód z klientami. Podobne działania zamierza podjąć m.in. Santander Bank Polska, ING Bank Śląski oraz Pekao.
Sprawdź koniecznie: Konto walutowe - jak działa i gdzie założyć konto walutowe?
Kredyt we frankach wyrok TSUE
Fala pozwów przeciwko bankom ruszyła w związku z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który stwierdził, że jeśli utrzymanie w mocy umowy o kredyt we frankach po usunięciu z niej postanowień abuzywnych, jest niemożliwe, to umowa taka powinna zostać unieważniona. Nieuczciwe warunki umowy np. dotyczące sposobu obliczania kursu walutowego, nie mogą być zatem uchylone aneksem. Kwestię nieważności umowy kredytowej może natomiast rozstrzygnąć tylko sąd. Właśnie dlatego chcąc unieważnić kredyt we frankach, trzeba złożyć pozew do sądu i zaczekać na wyrok.
Kredyt we frankach - gdzie się zgłosić?
W unieważnieniu umowy o kredyt we frankach pomocy udzieli Ci kancelaria prawna specjalizująca się w takich postępowaniach. W ciągu ostatnich lat powstało wiele takich biur, które zajmują się niemal wyłącznie dochodzeniem roszczeń od banków z tytułu umów frankowych.
Jednym ze sposobów walki z bankiem jest przystąpienie do pozwu grupowego. Jego celem jest wykazanie stosowania przez bank klauzul niedozwolonych w umowach o kredyt we frankach. Pozew zbiorowy jest tańszy niż indywidualny, ale nie można w nim dochodzić konkretnych roszczeń pieniężnych np. z tytułu nadpłaconych kwot. Z tego względu prawnicy zachęcają do składania pozwów indywidualnych.
Kredyt we frankach - co można zrobić, by ułatwić spłatę kredytu we frankach?
Większość osób składających pozew przeciwko bankowi chce, by umowa o kredyt we frankach została unieważniona. Wówczas bowiem należy rozliczyć się z bankiem per saldo – kredytobiorca musi oddać jedynie otrzymaną kwotę kapitału kredytu po potrąceniu wszelkich wpłat dokonanych podczas spłaty zobowiązania.
Drugą opcją jest odfrankowienie kredytu, które polega na wyeliminowaniu z umowy klauzul niedozwolonych. Następuje więc przewalutowanie kredytu na złotówki przy pozostawieniu korzystnego oprocentowania opartego na korzystnym wskaźniku LIBOR.
Nie wszystkich kredytobiorców stać na pozew sądowy. Takie osoby często więc pytają na forum, co robić, by kredyt we frankach był łatwiejszy w spłacie. Jest na to kilka sposobów.
Kredyt we frankach – przewalutowanie
Wiele banków proponuje swoim klientom przewalutowanie kredytu hipotecznego we frankach. Wówczas pozostała do spłaty kwota kredytu zostaje przeliczona na złotówki według kursu obowiązującego w danym dniu. Dzięki temu można wyeliminować ryzyko kursowe, a więc nie martwić się wzrostem rat w przyszłości z powodu drożejącego franka szwajcarskiego.
Kredyt we frankach - spłata kredytu we frankach
Sposobem na oszczędności jest spłata zobowiązania we frankach, a nie w złotówkach. Jak spłacać kredyt we frankach, by oszczędzić? Warto śledzić kurs CHF/PLN i kupować franki wtedy, gdy jest on najtańszy. Kredytobiorcy najczęściej robią to w kantorach internetowych, które mają znacznie niższe spready niż banki.
Kredyt we frankach - reklamacja z tytułu istnienia klauzul niedozwolonych
Jeśli umowa kredytowa zawiera klauzule niedozwolone, można z tego tytułu złożyć reklamację w banku i żądać zwrotu niesłusznie pobranych opłat. Niestety w większości przypadków banki takie reklamacje odrzucają. Chcąc uzyskać odszkodowanie za kredyt we frankach, konieczne jest więc skierowanie sprawy na drogę sądową.
Kredyt we frankach - wsparcie finansowe BGK
Osoby, które z powodu trudnej sytuacji finansowej nie mogą regulować rat kredytu mieszkaniowego, mogą skorzystać z pomocy Funduszu Wsparcia Kredytobiorców. Można np. zaciągnąć w nim pożyczkę do 72 000 zł na spłatę pozostałej części kredytu, która została do uregulowania po sprzedaży kredytowanej nieruchomości.
Kredyt we frankach - kiedy się przedawnia?
Warto wiedzieć, że zgodnie z wyrokiem TSUE z dnia 10 czerwca 2021 roku dla osób mających kredyt we frankach przedawnienie roszczeń o zwrot nadpłaconych kwot może nastąpić dopiero po postępowaniu sądowym. Z kolei powództwo wniesione przez niech w celu stwierdzenia nieuczciwych klauzul w umowie nie może podlegać żadnemu terminowi przedawnienia.
Kredyt we frankach – podsumowanie
Dzięki wyrokom TSUE oraz rozstrzyganiu spraw na korzyść kredytobiorców przez polskie sądy kredyt we frankach staje się coraz mniejszym problemem. Spory sądowe z frankowiczami okazały się dużym obciążeniem dla banków, dlatego coraz więcej instytucji skłania się do rozwiązywania ich w drodze ugody. Do zawierania ugód z kredytobiorcami namawia banki sam KNF, który wydał stosowną rekomendację pod koniec 2020 roku.
Warto też dodać, że już wkrótce osoby spłacające kredyt we frankach czeka kolejna zmiana. Do końca 2021 roku zniknie bowiem wskaźnik LIBOR – o zaprzestaniu jego publikacji zdecydował brytyjski Urząd Nadzoru Finansowego (FCA). W takiej sytuacji może okazać się, że frankowicze będą płacili tylko marżę. Ponieważ aktualnie LIBOR ma wartość ujemną, przy samej marży koszty kredytu wzrosną. Niektórzy prawnicy jednak sugerują, że likwidacja LIBOR będzie kolejnym argumentem do unieważnienia umowy kredytowej.
Warto sprawdzić także: EURIBOR 1M, EURIBOR 3M, EURIBOR 6M - co warto wiedzieć o stawce EURIBOR?
