Faktoring - najważniejsze informacje
Finansowanie działalności wymaga wykorzystywania zarówno własnych środków, jak i cudzych. Firmy posiłkują się przy tym kredytami czy leasingiem, ale mają do swojej dyspozycji również faktoring. Co to jest? Na czym polega faktoring? Definicja wskazuje, że mamy tu do czynienia z usługą finansową, w ramach której dwie strony – faktor i faktorant – zawierają umowę. W gestii faktora, inaczej firmy faktoringowej, leży wykup od przedsiębiorstwa (faktoranta czy też klienta) nieprzeterminowanych należności z tytułu sprzedaży towarów lub usług. Innymi słowy, w ramach faktoringu firma faktoringowa kupuje faktury od przedsiębiorców, o ile płatność wynikająca z nich nie stała się jeszcze wymagalna.
W efekcie faktorant wcześniej otrzymuje zapłatę za wystawione faktury, choć mógł ich udzielić z kilkutygodniowym kredytem kupieckim, tj. z odroczoną płatnością. Faktoring należy zatem postrzegać jako jedną z form krótkoterminowego finansowania dla firm, które stosują odroczone terminy płatności wobec kontrahentów.
W zdecydowanej większości przypadków faktor oferuje faktorantom kompleksową usługę finansową, zapewniając im dostęp do środków, na które musieliby w innych warunkach czekać, ale może też zaoferować usługi dodatkowe. Wśród nich wymienić należy:
- monitorowanie spływu należności,
- egzekwowanie płatności,
- prowadzenie rachunków rozliczeniowych odbiorców,
- przejęcie ryzyka niewypłacalności odbiorcy.
Właściwą nazwą tego sposobu finansowania działalności przedsiębiorców jest faktoring wierzytelnościowy, zakupowy i sprzedażowy.
Umowy faktoringu są uregulowane przez przepisy Kodeksu cywilnego, choć są one tzw. umowami nienazwanymi. W art. 509 KC ustawodawca wskazał zasady swobodnego przelewu wierzytelności. Wierzyciel ma prawo przenieść wierzytelność na osobę trzecią, czyli dokonać jej przelewu, bez wcześniejszego uzyskiwania zgody dłużnika. Nie można tego zrobić, jeśli taki przelew wykraczałby poza zapisy ustawy, zastrzeżenia umownego albo właściwości zobowiązania.
Jeśli dochodzi do przeniesienia wierzytelności na osobę trzecią, a dzieje się tak właśnie w ramach faktoringu, to wraz z nią przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.
Dla kogo przeznaczony jest faktoring?
W Dla kogo przeznaczony jest faktoring i kto odniesie największe korzyści z jego zastosowania? W działalności gospodarczej często można się spotkać z udzielaniem kredytu kupieckiego, który polega na wystawianiu faktur z wydłużonym terminem płatności za produkty i usługi. Właśnie tacy przedsiębiorcy odniosą duże korzyści z zastosowania faktoringu. Dla kogo faktoring będzie dobrą opcją? Jego zastosowanie przede wszystkim powinni przemyśleć ci właściciele firm, którzy stosują mocno odroczone płatności za świadczenie usług czy dostawy towarów. W wielu przypadkach mogą wystawiać faktury z płatnością odsuniętą w czasie o 14, 60 czy nawet 120 dni. To element walki o klienta i czynnik, który w kontaktach z kontrahentami może decydować o skorzystaniu z czyichś usług.
Czekanie nawet 4 miesięcy na to, aż klient ostatecznie opłaci fakturę, powoduje zamrożenie pieniędzy i może doprowadzić do powstania zatorów płatniczych. Wcale też nie jest powiedziane, że opłaci on fakturę w podanym terminie, przez co po tak długim oczekiwaniu przedsiębiorca będzie musiał rozpocząć prowadzenie działań windykacyjnych.
Tymczasem dzięki faktoringowi nawet po wystawieniu faktury z terminem płatności odroczonym o kilka miesięcy przedsiębiorca może od razu dysponować swoimi pieniędzmi. Jest on receptą na powstawanie zatorów płatniczych, które mogłyby zagrozić płynności finansowej firmy. Faktoring umożliwia firmie finansowanie bieżącej działalności. Z drugiej strony, dzięki natychmiastowemu uzyskaniu pieniędzy przez faktoranta od faktora przedsiębiorca może terminowo regulować własne zobowiązania.
Jak korzystać z faktoringu online?
Obecnie wiele firm faktoringowych zdecydowanie ułatwia korzystanie z faktoringu swoim klientom. Dlatego umożliwia skorzystanie z faktoringu online. Bez wychodzenia z domu faktorant może przekazać do faktora wybrane przez siebie faktury, których termin płatności jeszcze nie minął. Faktor finansuje faktury, czyli po prostu za nie płaci, przelewając środki w formie bezgotówkowej bezpośrednio na wskazane przez faktoranta konto firmowe. Kontrahent jest zobowiązany dokonać płatności za fakturę na konto faktora.
Pamiętajmy, że instytucja finansowa nie wypłaca za wykupywane faktury pełnej kwoty widniejącej na takim dokumencie. Nabywa wierzytelności i przelewa na rachunek przedsiębiorcy środki w formie swoistej zaliczki, która wynosi około 80-90 proc. wartości faktury.
W przypadku faktoringu online faktorant przesyła faktorowi skan lub zdjęcie wystawionej faktury, a po jej otrzymaniu firma faktoringowa wypłaca przedsiębiorcy zaliczkę w umówionej wysokości.
Jakich kosztów należy spodziewać się, zawierając umowę faktoringową?
Osoba zawierająca umowę faktoringową powinna spodziewać się pewnych kosztów. Uzależnione są one od wybranego rodzaju faktoringu. Koszty będą wyższe, jeśli to faktor ponosi odpowiedzialność za ewentualną niewypłacalność kontrahenta, czyli podejmuje się faktoringu bez regresu. W przeciwnym przypadku opłaty związane z faktoringiem będą mniejsze, ponieważ na wypadek braku spływu należności za fakturę faktor może zwrócić się do faktoranta z żądaniem zwrotu wypłaconej uprzednio zaliczki.
Firmy faktoringowe działają w różnych modelach rozliczeń. Opłaty mogą mieć charakter abonamentowy. Oznacza to, że płaci się stałą, miesięczną opłatę za przyznany limit faktoringowy. Przedsiębiorcy mogą rozliczać się też z faktorantem na zasadach prowizyjnych, czyli płacić dzienną prowizję od sfinansowania faktury. Opłaty mogą obejmować koszty samego finansowania oraz opłaty administracyjne. W umowie faktoringowej ponadto można znaleźć takie koszty, jak:
- odsetki naliczane od udzielonej zaliczki za fakturę, pobierane w trakcie korzystania z niej, czyli od chwili wypłaty do czasu rozliczenia faktury;
- dzienne oprocentowanie usługi finansowej na podstawie stawki referencyjnej WIBOR(R) ;
- marża faktora, wynosząca od 0,2 do nawet kilku procent w skali miesiąca.
Na czym polega faktoring odwrotny?
Jednym z rodzajów faktoringu stosowanego w praktyce zewnętrznego finansowania przedsiębiorców jest faktoring odwrotny, inaczej dłużny lub odwrócony. Polega on na zaciąganiu długu w firmie faktoringowej, który przedsiębiorca musi spłacić w określonym czasie.
Taka usługa wymaga wskazania przez przedsiębiorcę faktorowi podmiotów, które dostarczają mu produkty lub usługi i mogą skorzystać z takiej formy finansowania swojej działalności. Dostawcy otrzymują od faktora należne środki wynikające z wystawianych faktur, ale dopiero wtedy, gdy przedsiębiorca przedstawi je w firmie faktoringowej i potwierdzi, że wypełnił uzgodnione warunki danego zamówienia. Kwota wykupu faktury wraz z odsetkami spłacana jest w faktoringu odwróconym w terminie określonym w umowie. Korzyścią wynikającą z takiej formy finansowania jest to, że przedsiębiorca może od razu zamówić więcej produktów i usług, a płaci za nie w późniejszym czasie.
Faktoring odwrócony a VAT
Usługi faktoringowe są obłożone w Polsce 23-procentowym podatkiem VAT. W przypadku faktoringu odwrotnego również taka stawka znajduje swoje zastosowanie. Firmy, które stosują faktoring odwrócony, mają obowiązek obciążania wszelkich opłat, prowizji oraz odsetek, należnych im z tytułu świadczenia takich usług, podatkiem należnym obliczonym według podstawowej stawki VAT w wysokości 23 proc.
Kiedy stosuje się faktoring z regresem?
Faktoring z regresem to inaczej faktoring niewłaściwy. Jest on bardzo popularną usługą, która zdejmuje odpowiedzialność za niewypłacalność kontrahenta z faktora na faktoranta. Kiedy realizowana jest usługa faktoringu z regresem, faktor ma prawo zwrócić się do faktoranta z nakazem zwrotu otrzymanej zaliczki, jeśli jego kontrahent nie zapłacił w umówionym terminie płatności wynikającej z faktury. Wszystko dlatego, że w tym rodzaju faktoringu, korzystnym dla faktora, ryzyko niewypłacalności kontrahenta spoczywa na przedsiębiorcy. Faktoring niepełny z regresem to kluczowa cecha całej usługi. Faktor nie przejmuje pełnego prawa do wierzytelności, ale czasowo występuje w roli płatnika faktury. Jeśli właściwy dłużnik nie wywiąże się z płatności, faktor po prostu otrzymuje pieniądze należne mu z tytułu podpisanej umowy od faktoranta. Przedsiębiorca zaś sam musi podjąć się windykacji swoich wierzytelności.
Faktoring z regresem jest często stosowany przez firmy faktoringowe. Dzięki temu mniej ryzykują, podejmując działalność na rynku finansowym. Jednocześnie opłaty związane z faktoringiem z regresem są zwykle niższe niż przy kompleksowej usłudze faktoringu pełnego, bez regresu.
Faktoring pełny i niepełny – różnice
Istnieją dwa podstawowe rodzaje faktoringu, mianowicie faktoring pełny i niepełny. W przypadku faktoringu pełnego to faktoring właściwy lub faktoring bez regresu, gdzie faktor ponosi całkowitą odpowiedzialność za ryzyko niewypłacalności kontrahenta. Wygląda to w praktyce w ten sposób, że przedsiębiorca (faktorant) otrzymuje zaliczkę za fakturę od faktora w ustalonej kwocie, np. 80-90 proc. płatności. Jeśli jego kontrahent nie zapłaci faktury, przedsiębiorca nie poniesie żadnych kosztów i nie będzie zobowiązany do zwrotu otrzymanej kwoty, o ile faktura będzie bez regresu.
Z uwagi na to, że przy faktoringu pełnym to faktor ponosi odpowiedzialność za niewypłacalność kontrahenta faktoranta, taka usługa finansowa jest zdecydowanie najdroższa. Jeśli faktura jest w regresie, przedsiębiorca może zapłacić za finansowanie. Faktoring pełny niesie za sobą ryzyko, dlatego dodatkowo jest ono zabezpieczane ubezpieczeniem należności, dzięki czemu faktor z czasem odzyskuje swoje pieniądze od ubezpieczyciela. Może też zlecić windykację należności.
W przeciwieństwie do faktoringu pełnego faktoring niepełny, nazywany faktoringiem z regresem lub niewłaściwym, jest usługą, w której faktor wykupuje wierzytelność od przedsiębiorcy bez jednoczesnego ponoszenia odpowiedzialności za niewypłacalność jego kontrahenta. Jeśli zdarzyłoby się, że kontrahent nie zapłaci za fakturę, to firma faktoringowa nie będzie stratna. Przedsiębiorca będzie musiał spłacić zaległość płatniczą, przy czym faktor może świadczyć usługi polegające na skutecznym odzyskiwaniu należności.
W działalności faktoringowej można spotkać się z faktoringiem mieszanym, zawierającym elementy faktoringu pełnego i niepełnego. Odpowiedzialność za niewypłacalność dłużnika ciążyć może na firmie faktoringowej, ale tylko do uzgodnionej w umowie kwoty. Jeśli będzie ona wyższa, odpowiedzialność spadnie na przedsiębiorcę.
Sprawdź najważniejsze różnice pomiędzy faktoringiem pełnym i niepełnym:
- Faktoring pełny: ryzyko niewypłacalności po stronie faktora, nie występuje zwrot zaliczki, tryb windykacji miękki lub twardy - obejmuje także monitorowanie należności. Koszty faktoringu pełnego są wyższe, należy także liczyć się z większymi formalnościami.
- Faktoring niepełny: ryzyko niewypłacalności po stronie faktoranta, występuje zwrot zaliczki w razie niewypłacalności kontrahenta, tryb windykacji miękki. Koszty niepełnego faktoringu są niższe, a usługa wiąże się z uproszczonymi formalnościami.
Warto jeszcze wspomnieć o kwestiach księgowych dotyczących faktoringu niepełnego. Księgowanie w takim przypadku po stronie faktoranta wygląda tak, że nie może on wyksięgować należności z ksiąg, ponieważ w dalszym ciągu występuje ryzyko niewypłacalności kontrahenta, które nie jest przejmowane przez faktora. Dlatego nie wyksięgowuje wierzytelności ze swoich ksiąg rachunkowych, ale po stronie pasywów ma zobowiązanie kredytowe na kwotę finansowania, ponieważ w świetle istniejących przepisów rachunkowych umowa faktoringowa jest traktowana na równi z umową kredytu lub pożyczki. Kwotę otrzymaną w ramach faktoringu powinien pomniejszyć o opłatę za świadczoną usługę, ujmując ją na koncie Wn 13-0 „Rachunek bieżący”, a na koncie Ma 24 „Pozostałe rozrachunki”.
Dopiero kiedy faktor poinformuje faktoranta o uregulowaniu wierzytelności przez dłużnika, może on dokonać wyksięgowania należności z konta zapisem: Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki” oraz Ma konto 20 „Rozrachunki z odbiorcami”. W przeciwnym wypadku w faktoringu niepełnym księgowanie zwróconej kwoty pożyczki faktoringowej wygląda tak, że zwrot wpisuje się na konto Wn 24 „Pozostałe rozrachunki”, a na Ma konto 13-0 „Rachunek Bieżący”.
Zupełnie inaczej wygląda księgowanie faktoringu pełnego, gdzie ryzyko niewypłacalności dłużnika ciąży na faktorze. Pod datą przekazania wierzytelności faktorowi trzeba wyksięgować ją jednocześnie z księgi rachunkowej. Wtedy faktoring pod względem księgowym, na mocy ustawy o rachunkowości, uznawany jest za sprzedaż wierzytelności. Pieniądze z faktoringu faktorant zaliczy do przychodów finansowych.
W przypadku faktoringu niepełnego problematyczne może być rozliczenie różnic kursowych. Faktorant powinien uwzględnić je dopiero w momencie realizacji umowy faktoringowej oraz uzyskania płatności. Kwestia ta zyskuje na znaczeniu, jeśli obrót gospodarczy rozliczany jest z wykorzystaniem walut obcych. Różnice kursowe powstają, jeśli podatnik wykazuje przychód należny i przelicza go z wykorzystaniem średniego kursu ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego powstanie przychodu, a przychód rzeczywiście otrzymany przeliczany jest z użyciem kursu z innej daty. Może się tak dziać przy faktoringu niepełnym, a różnice kursowe mogą być rozliczone metodą podatkową bądź stosownie do postanowień ustawy o rachunkowości.
Jeśli mamy do czynienia z ujemną różnicą kursową, to będzie ona traktowana jako koszt podatkowy.
Faktoring międzynarodowy – eksportowy i importowy
Zasady zawierania umów faktoringu międzynarodowego reguluje konwencja UNIDROIT z dnia 28 maja 1988 roku, nazywana konwencją ottawską. Zgodnie z konwencją umowa faktoringu międzynarodowego jest umową, jaką zawierają faktor i faktorant. Jej istotą jest przeniesienie przez faktoranta na faktora wierzytelności powstałej w wyniku umowy sprzedaży towarów zawartej pomiędzy nim a jego klientami, inaczej dłużnikami.
W faktoringu międzynarodowym faktor, czyli firma faktoringowa, powinien świadczyć na rzecz faktoranta co najmniej dwie ze wskazanych poniżej usług:
- finansowanie działalności faktoranta,
- inkaso wierzytelności,
- prowadzenie rozliczeń związanych z wierzytelnościami,
- przejmowanie ryzyka niewypłacalności dłużnika.
W przeciwieństwie do umów faktoringu w Polsce faktoring międzynarodowy wymaga na mocy zapisów konwencji ottawskiej, żeby faktorant poinformował dłużnika o przeniesieniu własności wierzytelności.
Kiedy przedsiębiorca prowadzi transgraniczną działalność, a co za tym idzie, ma kontrahentów zagranicznych, może skorzystać z faktoringu eksportowego i importowego. Faktor ponosi ryzyko braku zapłaty należności w przeważającej liczbie przypadków, ale nie jest ono wysokie z uwagi na ubezpieczenie transakcji. Instytucja faktoringowa sprawdza najpierw kontrahentów faktoranta za granicą i dopiero później podpisuje umowę faktoringową, jeśli wszystko jest w porządku.
Faktoring eksportowy wiąże się ze sprzedawaniem produktów na rynki zagraniczne, a faktoring importowy związany jest ze sprowadzaniem towarów przez polskich przedsiębiorców z rynków zagranicznych na rynek rodzimy. W ramach faktoringu importowego faktor zapewnia wiarygodność oraz potwierdza, że polski importer pozostaje wypłacalny.
Sprawdź: Konto walutowe - jak działa i gdzie założyć konto walutowe?
Faktoring i forfaiting – podstawowe różnice
Pojęcie faktoringu związane jest też z innym instrumentem finansowym stosowanym w przypadku przedsiębiorców w branży handlu zagranicznego. Mowa tu o forfaitingu, który jest instrumentem finansowania polegającym na zakupie należności terminowych, powstających w wyniku realizacji umów. W ramach forfaitingu istnieją trzy strony umowy, mianowicie forfaiter, czyli instytucja finansowa, forfaitysta, czyli eksporter zajmujący się sprzedażą swoich towarów na rynki zagraniczne, oraz kontrahent, czyli firma kupująca towary z zastosowaniem kredytu kupieckiego.
Podobnie jest w przypadku faktoringu, tylko zamiast forfaitera jest faktor, a zamiast forfaitysty – faktorant. Forfaiting zakłada przeniesienie praw do należności w zamian za otrzymanie gotówki pomniejszonej o wartość odsetek.
Właściwie faktoring międzynarodowy i forfaiting mają podobne założenia oraz mechanizmy działania. Występują jednak pomiędzy nimi pewne istotne różnice. Faktoring pozwala na ograniczenie ryzyka walutowego, gdyż faktorant zaraz po wystawieniu faktury z odroczonym terminem spłaty otrzymuje od firmy faktoringowej pieniądze w walucie transakcji i może je wymienić po obowiązującym kursie. Forfaiting z kolei nie tyle ogranicza ryzyko, ile niweluje je do zera. Forfaiter bierze pod uwagę także czynniki gospodarcze i polityczne. Z uwagi na wyższe ryzyko transakcji, w tym podjęcie ryzyka walutowego, forfaiting jest droższym narzędziem finansowania dla przedsiębiorców. W jego przypadku nie występuje również regres.
Forfaiting oferowany jest głównie dużym przedsiębiorstwom, a z faktoringu skorzystać mogą nawet najmniejsze firmy. To rozwiązanie, które znajduje zastosowanie w stosunku do wierzytelności długoterminowych, powstałych w związku ze współpracą z wiarygodnym kontrahentem.
Faktoring jest dostępny dla firm o różnej wielkości, które chcą utrzymać swoją płynność finansową i szybciej uzyskiwać płatności w związku z wystawianiem faktur z odroczonym terminem płatności. Podobnie funkcjonuje usługa forfaitingu, z tym że jej istotą jest zabezpieczenie przedsiębiorstwa przed zmianą kursu walutowego. Kiedy płatność jest odroczona o 30, 60, a nawet 90 dni i więcej, to w tym czasie kurs waluty rozliczenia może zmienić się wielokrotnie, niekoniecznie na korzyść samego przedsiębiorcy.
