Już dawno sytuacja ekonomiczna naszego kraju nie była tak skomplikowana – w sierpniu 2022 r. inflacja osiągnęła poziom 16,1%. Ostatnio tak wysoki wynik odnotowano w 1997 r., kiedy wskaźniki pokazywały 16,6%.
Obecnie ceny produktów spożywczych, energii i opału rosną w bardzo szybkim tempie, a Polacy szukają rozwiązań – niektórzy sięgają po kredyt gotówkowy, inni minimalizują wydatki i zaciskają pasa. Czy stanęliśmy na skraju recesji gospodarczej?
Czym jest recesja?
Kryzys ekonomiczny wydaje się czyhać tuż za rogiem, a sytuacji nie poprawia wysoka inflacja, cykl podwyżek stóp procentowych oraz konflikt zbrojny za naszą wschodnią granicą. Czy grozi nam jeszcze większe obniżenie poziomu życia? Czym tak naprawdę jest recesja gospodarcza?
Definicja głosi, że jest to zjawisko makroekonomiczne, które oznacza znaczne zahamowanie tempa wzrostu gospodarczego, co wiąże się obniżeniem tempa wzrostu PKB. Samo słowo recesja pochodzi z języka łacińskiego – recessio i oznacza „cofanie się”. W praktyce jest to związane ze spowolnieniem gospodarczym i spadkiem produkcji oraz zatrudnienia.
Recesja jest uznawana za pierwszą fazę cyklu koniunkturalnego, kiedy nie można jeszcze mówić o kryzysie gospodarczym, jednak są już zauważalne jego pierwsze symptomy, takie jak wzrost cen, zahamowanie produkcji czy obniżenie płac. Terminy „kryzys” i „recesja” są jednak często używane zamiennie.
Czym jest stagflacja i co oznacza dla gospodarki?
Na czym polega recesja gospodarcza i techniczna?
W ramach zjawiska recesji można wyróżnić recesję techniczną, która została zdefiniowana na potrzeby statystyczne. Na czym polega recesja techniczna? Jest to stan spadku produktu krajowego brutto przez co najmniej dwa kolejne kwartały.
Z kolei nowojorski Komitet ds. wyznaczania faz cyklu koniunkturalnego definiuje recesję gospodarczą jako zjawisko, w którym przez minimum pół roku utrzymuje się jednoczesny spadek dochodów, produkcji, sprzedaży i zatrudnienia.
Czy pieniądze Polaków w bankach są bezpieczne? Czy bank może przejąć pieniądze klientów?
Przyczyny recesji gospodarczej
Recesję rzadko kiedy wywołuje jeden czynnik – z reguły do zahamowania gospodarki doprowadza wiele różnych przyczyn. Należą do nich m.in.:
- Zła polityka monetarna państwa – nieprzemyślane decyzje rządu mogą doprowadzić do spadku produktu krajowego brutto i wywołać recesję gospodarczą. Wśród przyczyn należy także wymienić nadmierne oddziaływanie państwa na system finansowy kraju.
- Dysproporcja między popytem a podażą (recesja gospodarcza a inflacja) – niedobór towarów prowadzi do wzrostu cen i zwiększenia poziomu inflacji.
- Spadek poziomu produkcji – może skutkować niedoborami towarów na rynku, co przekłada się na wzrost cen.
- Pęknięcie tzw. bańki spekulacyjnej – mówimy o tym, gdy gwałtowny i niezrównoważony wzrost cen określonych towarów lub usług kończy się nagłym i drastycznym spadkiem ich wartości. W rezultacie inwestorzy, którzy liczyli na ogromne zyski, tracą zainwestowany kapitał, często cały majątek.
- Konflikty zbrojne i niepokoje społeczne – u podstaw recesji często leżą wojny oraz inne konflikty tego typu. Wpływ na występowanie recesji mają także katastrofy naturalne oraz kataklizmy, które mogą spowodować pogorszenie się sytuacji gospodarczej danego kraju lub regionu świata.
Czy Polsce grozi recesja gospodarcza?
Czy recesja w Polsce jest możliwa? Eksperci nie mają wątpliwości – jesteśmy na krawędzi poważnego kryzysu, a pierwsze symptomy recesji są już widoczne. Chodzi przede wszystkim o spadek produkcji i rekordową inflację.
Sytuacji nie poprawia tocząca się wojna w Ukrainie, której rozwoju nie sposób przewidzieć. Te czynniki działają negatywnie na wzrost gospodarczy – prowadzą do zahamowania tempa wzrostu produkcji. Trudną sytuację w naszym kraju potwierdzają dane Głównego Urzędu Statystycznego, który wskazują na to, że krajowy przemysł zaliczał w tym roku poważne spadki w zakresie produkcji.
Według GUS produkt krajowy brutto jest obecnie niższy niż jeszcze trzy miesiące temu. Jeśli taka tendencja się utrzyma przez kolejny kwartał, będziemy mogli mówić o technicznej recesji w Polsce.
Wysokie ceny, rosnące raty kredytów i ogólne wyhamowanie gospodarcze mogą doprowadzić pod koniec roku do poważnego kryzysu gospodarczego. Czy tak się jednak stanie? Przekonamy się wkrótce.
Jak recesja gospodarcza wpłynie na życie Polaków?
Jakie są skutki recesji dla zwykłego Polaka? Symptomy kryzysu gospodarczego widać na każdym kroku – to przede wszystkim wzrost cen towarów i usług, rosnąca stopa bezrobocia, zatrzymanie, a nawet spadek płac. Sprawdźmy, jak recesja może wpłynąć na domowe budżety Polaków.
- spadek dochodów – w wyniku spowolnienia gospodarczego wiele gałęzi gospodarki przeżywa kryzys, a to może przekładać się na niższe wynagrodzenia pracowników.
- recesja a ceny – wysoka inflacja i rosnące ceny w sklepach może spowodować zubożenie społeczeństwa. Przy wyższych cenach i takich samych lub nawet niższych zarobkach może się okazać, że za te same pieniądze kupimy mniej niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. W czasie recesji spadnie wartość złotówki, a Polacy, chcąc nie chcąc – będą musieli zacisnąć pasa.
- recesja gospodarcza – bezrobocie – stopa bezrobocia może znacząco wzrosnąć ze względu na ryzyko bankructwa wielu przedsiębiorstw. Spadek poziomu produkcji oznacza niższe zyski wielu firm, a to często prowadzi do zwolnień pracowników lub nawet upadłości całego przedsiębiorstwa.
Jak wspomnieliśmy, recesja jest pierwszą fazą cyklu koniunkturalnego i oznacza spowolnienie gospodarcze oraz obniżenie poziomu produktu krajowego brutto. Co następuje po recesji? Cykl składa się z czterech faz – ożywienia, szczytu, kryzysu oraz dna.
Kiedy w pewnym momencie wskaźniki PKB przestają spadać, a stopa bezrobocia nie wzrasta, oznacza to, że cykl znalazł się w fazie dna. Po nim następuje ożywienie gospodarcze.
Czy warto teraz brać kredyt gotówkowy?
Skutki recesji gospodarczej a oferta banków
Co to jest recesja bankowa? Globalna recesja finansowa negatywnie wpływa na zdolność kredytową klientów banków, przez co trudniej jest uzyskać kredyt na korzystnych warunkach. Dotyczy to zarówno kredytów hipotecznych, jak i konsumpcyjnych czy konsolidacyjnych.
Rosnące raty zobowiązań powodują, że klienci mogą mieć problem z terminowym opłacaniem rat, co często prowadzi do wpadnięcia w spiralę zadłużenia.
Kryzys gospodarczy a recesja. Różnice
Chociaż recesja bywa utożsamiana z kryzysem, to jednak pojęcia te oznaczają coś innego. Czym jest kryzys gospodarczy? Definicja głosi, że jest to zjawisko polegające na gwałtownym załamaniu wzrostu gospodarczego, przez co następuje bezwzględny spadek wartości PKB. To głęboka zapaść ekonomiczna, której towarzyszy zmniejszenie się aktywności gospodarczej, np. zatrudnienia czy produkcji.
Recesja nie ma tak gwałtownego charakteru – polega na obniżeniu, a nie załamaniu tempa wzrostu PKB.
Jak wyjść z recesji?
Eksperci alarmują, że grozi nam światowa recesja gospodarcza, a stąd już tylko krok od globalnego kryzysu, który znamy np. z upadku Lehman Brothers z 2008 roku. Jak wyjść z recesji, jeśli już się w niej znajdziemy? Rządy mają wiele narzędzi, żeby zapobiegać negatywnym skutkom spowolnienia gospodarczego.
Jednym z nich jest obniżanie stóp procentowych, które ma zmniejszyć koszty kredytów i zachęcić konsumentów do zaciągania zobowiązań. Z kolei dziurę budżetową można zminimalizować poprzez likwidację niektórych wydatków socjalnych. Pozytywne skutki przynoszą również ulgi podatkowe dla firm – to zachęca do inwestowania i nakręca gospodarkę.
