Chociaż teoretycznie w małżeństwie powinniśmy dzielić się wszystkimi sprawami, to praktyka pokazuje, że wiele osób decyduje się na zaciągnięcie zobowiązania bez wiedzy drugiej strony.
Niezależnie od tego, czy jest to niespłacony kredyt gotówkowy, czy zobowiązanie wynikające z innych źródeł, warto wiedzieć, w jaki sposób odpowiada się za długi współmałżonka. Kiedy można tego uniknąć? Czy warto podpisywać intercyzę?
Długi współmałżonka a wspólnota majątkowa
Większość polskich małżeństw w momencie ślubu automatycznie, z mocy ustawy, tworzy tzw. wspólnotę majątkową, która oznacza, że przedmioty majątkowe nabyte w trakcie trwania związku są wspólne.
Para od tej pory posiada majątek wspólny, ale każdy z małżonków ma również prawo do majątku osobistego, w skład którego wchodzą przedmioty nabyte przed zawarciem związku małżeńskiego oraz inne, np. nabyte w spadku.
Okazuje się zatem, że po ślubie para posiada aż trzy masy majątkowe – wspólną i dwie osobiste.
Kliknij i przeczytaj: Jak spłacić długi komornicze? Kredyt konsolidacyjny z komornikiem
Czy w takiej sytuacji długi męża przechodzą na żonę? Nawet jeśli między partnerami panuje ustrój wspólności majątkowej, to nie zawsze odpowiedzialność za zobowiązania będzie ponosić również druga strona.
Chodzi tu przede wszystkim o kredyty, pożyczki czy inne zadłużenia, które zaciąga tylko jedna osoba – bez wiedzy i zgody współmałżonka. Kodeks rodzinny i opiekuńczy reguluje, że małżonkowie odpowiadają solidarnie za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z nich w sprawach wynikających z zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny.
Czy komornik może zająć mieszkanie żony za długi męża? Jeśli żona nie wiedziała o długu, a zobowiązanie nie było zaciągnięte na pokrycie zwykłych potrzeb rodziny, to nie może tego zrobić.
Zgodnie z prawem zajęcie komornicze nie może obejmować ani majątku osobistego żony, ani całości wspólnego majątku. Jeśli wierzyciel będzie chciał dochodzić roszczeń z majątku wspólnego, musi dowieść, że druga strona wiedziała o zobowiązaniu. Natomiast majątek osobisty małżonka będzie niejako „nietykalny”.
Rozdzielność majątkowa a długi współmałżonka
Jak ustrzec się odpowiedzialności za zobowiązania? Czy po rozdzielności majątkowej odpowiadam za długi męża? Czym jest rozdzielność majątkowa i czy komornik może zająć majątek osobisty partnera?
Przy powstaniu rozdzielności majątkowej małżonkowie dysponują odrębnymi, osobistymi majątkami, nie powstaje natomiast ich wspólny majątek. Każdy z małżonków zachowuje majątek nabyty przed ślubem oraz nabyty po zawarciu związku, a do tego zarządza nim samodzielnie.
Rozdzielność majątkową można ustanowić przed notariuszem lub sądem. Sąd może ustanowić rozdzielność przymusowo, np. na wniosek wierzyciela, który uprawdopodobni, że zaspokojenie długu wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków.
Wyróżniamy również rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków, którego dokonuje się w momencie ustania ustroju, np. wskutek rozwodu.
Odpowiedzialność za długi małżonka przy rozdzielności majątkowej w zasadzie nie istnieje. Są oczywiście drobne wyjątki, jednak o nich wspomnimy szerzej w następnym akapicie.
Jako negatywne skutki rozdzielności majątkowej można wymienić brak możliwości wspólnego rozliczania się podatkowego, co ma znaczenie w przypadku małżonków o dużych dysproporcjach w zarobkach.
Osobna kwestia to rozdzielność majątkowa a długi podatkowe – w tym przypadku intercyza ogranicza odpowiedzialność drugiej strony za zobowiązania powstałe po zawarciu umowy majątkowej.
To może Cię zainteresować: Gdzie założyć konto bez komornika? Jakiego konta bankowego nie zajmie komornik?
Kiedy rozdzielność majątkowa nie chroni przed długami współmałżonka
Niezależnie od tego, czy między małżonkami panuje wspólność, czy rozdzielność majątkowa, oboje odpowiadają za długi zaciągnięte przez partnera, jeżeli zobowiązanie służy pokryciu zwykłych potrzeb rodziny. Zaliczamy do nich takie wydatki jak:
- koszty utrzymania domu (rachunki, czynsz),
- zakup odzieży,
- koszty leczenia i zakup leków,
- zakup żywności,
- zaopatrzenie w opał itp.
Okazuje się zatem, że nawet gdy małżonkowie zdecydują się na intercyzę, to będą ponosić solidarną odpowiedzialność za zobowiązania zaciągane przez jedną stronę.
Jeśli mąż bez wiedzy i zgody żony pożyczył pieniądze z parabanku na zakup węgla na zimę lub pokrycie kosztów leczenia, to żona może zostać pociągnięta do spłaty zadłużenia.
Długi współmałżonka a zawarcie intercyzy
Intercyza to małżeńska umowa majątkowa zawierana między małżonkami lub osobami chcącymi wstąpić w związek małżeński. Na jej podstawie powstaje odmienny niż ustawowy ustrój majątkowy.
Intercyza ma formę aktu notarialnego i jest sporządzana przez notariusza. Wyróżniamy:
- umowę wyłączającą wspólność majątkową,
- umowę rozszerzającą wspólność majątkową,
- umowę ograniczającą wspólność majątkową,
- umowę przywracającą wspólność majątkową.
Jak widzimy, na podstawie umowy można całkowicie znieść wspólność majątkową między małżonkami, ograniczyć ją, rozszerzyć lub przywrócić.
Intercyza przedmałżeńska pomaga chronić strony małżeństwa przed odpowiedzialnością za zobowiązania partnera. Warto się na nią zdecydować, np. w sytuacji, gdy mąż/żona prowadzą działalność gospodarczą, a ryzyko popadnięcia w długi jest wysokie.
Rozdzielność majątkowa nie ma natomiast znaczenia, gdy długi zaciągane były przed ślubem – wówczas za zobowiązania i tak odpowiada własnym majątkiem osoba, która je zaciągnęła.
Jak sprawdzić zadłużenie współmałżonka?
Informacje o zadłużeniu są traktowane jako dane poufne i chronione prawnie – niezależnie od tego, czy między stronami panuje wspólność, czy rozdzielność majątkowa.
Długi męża (lub żony) nie będą mogą być omawiane na forum publicznym, a zatem uzyskanie informacji o rodzaju i wysokości zobowiązania będzie bardzo trudne. Bank nie może podać takich danych, bo zwyczajnie złamie prawo.
Informacji nie uzyskamy również w rejestrach dłużników czy Biurze Informacji Kredytowej. Nie polecamy również przeszukiwania rzeczy osobistych małżonka. Jedynym wyjściem może być szczera rozmowa.
Dziedziczenie długów a rozdzielność majątkowa
Rozdzielność majątkowa a długi po śmierci – czy intercyza chroni przed dziedziczeniem zadłużenia? Jak się okazuje, umowa majątkowa nie wpływa na prawo do dziedziczenia. Jeśli spadkodawca nie pozostawił po sobie testamentu, to dziedziczenie następuje z mocy ustawy.
W pierwszej kolejności po zmarłym dziedziczą dzieci oraz małżonek – dotyczy to zarówno aktywów, czyli majątku spadkodawcy, jak i pasywów – długów oraz innych zobowiązań. Małżonek zmarłego może zatem zdecydować, czy przyjmuje, czy odrzuca spadek.
Kliknij i sprawdź: Kto spłaca kredyt po zmarłej osobie? Kiedy możliwe jest umorzenie kredytu po śmierci kredytobiorcy?
Jak uchronić się przed długami współmałżonka?
Najskuteczniejsze sposoby na uniknięcie odpowiedzialności za zobowiązania małżonka:
- Podpisanie intercyzy przed ślubem – pozwala uniknąć wielu problemów w przyszłości. W wyniku zawarcia umowy nie powstaje wspólny majątek, tylko dwa odrębne majątki każdego z małżonków, a ewentualni wierzyciele mogą zaspokoić roszczenie jedynie z:
- majątku osobistego dłużnika,
- wynagrodzenia za pracę lub innych dochodów dłużnika,
- przedmiotów wchodzących w skład przedsiębiorstwa prowadzonego przez dłużnika.
- Zniesienie wspólnoty majątkowej po ślubie – może nastąpić w każdym momencie trwania małżeństwa. Skutkuje tylko wobec zobowiązań powstałych po ustaleniu rozdzielności majątkowej.
Warto wiedzieć: Jak działają firmy oddłużeniowe i czy są bezpiecznie?
Kiedy warto zdecydować się na rozdzielność majątkową?
Jak już wspomnieliśmy, rozdzielność majątkowa nie wpływa na odpowiedzialność za wcześniejsze długi – w takiej sytuacji dłużnik musi i tak spłacić zobowiązanie z własnego majątku, niezależnie od tego, czy intercyza jest podpisana przed ślubem, czy rozdzielność majątkową utworzono w trakcie małżeństwa.
Na podpisanie intercyzy warto zdecydować się przede wszystkim w celu uniknięcia problemów z podziałem majątku przy rozwodzie. Umowa majątkowa zdecydowanie przyspiesza formalności sądowe.
Intercyza chroni również przed egzekucją składników majątku małżonka osoby zadłużonej – daje pewność, że komornik nie zajmie przedmiotów należących do majątku osobistego małżonka.
