Dwie obniżki stóp procentowych, jakie Rada Polityki Pieniężnej wprowadziła we wrześniu i październiku 2023 roku ostatecznie zakończyły cykl podwyżek, z jakimi mieliśmy do czynienia w 2021 i 2022 roku. Odetchnąć mogły osoby, które spłacają złotowe kredyty hipoteczne. Ich raty w końcu zaczęły spadać. Malejąca inflacja spowodowała, że RPP miała argumenty do obniżenia wysokości stóp procentowych NBP.
W marcu 2024 roku odczyt inflacji zaskoczył nawet optymistów – wynosiła ona 2,8 proc. rok do roku. Niemniej nawet w takich warunkach nadal kredytobiorcy mogą korzystać z pomocy w postaci tarczy dla kredytobiorców. Jak funkcjonuje ona w 2024 roku? Kto z niej skorzysta i jak mają się do siebie inflacja a kredyt?
Tarcza dla kredytobiorców – najważniejsze informacje
Przypomnijmy, że 5 maja 2022 r. Rada Polityki Pieniężnej (RPP) zdecydowała o podniesieniu referencyjnej stopy procentowej z 4,5 proc. do 5,25 proc. We wrześniu 2022 roku główna stopa procentowa NBP wzrosła aż do 6,75 proc. Było to absolutnym rekordem. Adam Glapiński — przewodniczący RPP i Prezes Narodowego Banku Polskiego (NBP) – wyjaśniał wówczas, że inflacja nie pozwala na podjęcie innej decyzji w kwestii kształtowania polityki pieniężnej w Polsce.
Glapiński zapowiedział na konferencji prasowej, że stopy będą podnoszone aż do momentu, kiedy RPP osiągnie pewność, że inflacja zostanie trwale obniżona. Jednak w końcu – we wrześniu i październiku 2023 roku – pomimo nadal wysokiej, choć spadającej, inflacji RPP obniżyła stopy procentowe NBP, w wyniku czego główna stopa referencyjna wynosi 5,75 proc. WIBOR(R) zaczął maleć, ale wiele osób nadal potrzebuje wsparcia w spłacie kredytów zaciągniętych, kiedy jeszcze stopy procentowe były na bardzo niskim poziomie.
Już w 2022 roku rząd zdecydował się na rozwiązania osłonowe i wprowadzenie nowych regulacji prawnych dla różnych branż. Zostały one nazwane tarczami antyinflacyjnymi. 25 kwietnia 2022 podczas Europejskiego Kongresu Gospodarczego premier Mateusz Morawiecki przedstawił główne założenia programu wsparcia kredytobiorców mających zobowiązania w złotych. Wsparcie takie uzasadniano tym, że w okresie od października 2021 do maja 2022 stopy procentowe z pułapu 0,10% osiągnęły 5,25%.
Dla wielu dłużników jedynym ratunkiem była więc tarcza dla zadłużonych. Rok 2022 to z jednej strony trwający konflikt rosyjsko-ukraiński, z drugiej zaś ciągle rosnąca inflacja. Oba te zjawiska powodowały, że sytuacja kredytobiorców stawała się coraz trudniejsza. W 2023 roku było podobnie. Inflacja nie odpuszczała, choć systematycznie malała, a konflikt za wschodnią granicą tylko się zaogniał.
Jak inflacja wpływa na spłatę kredytu hipotecznego i gotówkowego?
Na szczęście z początkiem 2024 roku odczyty inflacji były coraz niższe. W styczniu 2024 roku Główny Urząd Statystyczny podawał, że wyniosła 3,7 proc., natomiast w lutym tego samego roku była ona jeszcze niższa – wskaźnik indeksu cen konsumenckich wyniósł 2,8 proc. rok do roku. Takie odczyty powodują, że RPP musi rozważyć możliwość obniżenia stóp procentowych w najbliższej przyszłości.
Co dalej z tarczą dla kredytobiorców w 2024 roku, skoro koszty kredytowania wraz z malejącą inflacją i stopami procentowymi NBP maleją? Otóż nadal jest ona dostępna. Można skorzystać z wakacji kredytowych czy z pomocy, jakiej udziela kredytobiorcom Fundusz Wsparcia Kredytobiorców. To szansa na pożyczki zwrotne na spłatę zadłużenia czy na odroczenie spłaty do 4 rat w ciągu całego, 2024 roku.
Sprawdź koniecznie: Wakacje kredytowe w ramach tarczy dla kredytobiorców. Warunki ustawowych wakacji kredytowych
Na czym polegała pomoc w ramach tarczy dla kredytobiorców?
Ogłoszone na początku kwietnia 2022 założenia tarczy dla kredytobiorców uwzględniały trzy formy wsparcia – nieoprocentowane pożyczki, dopłaty do kredytów oraz ograniczenia marż bankowych. Rozwiązania te były jednak w fazie projektu, a szczegółów nie przedstawiono. Rząd doprecyzował jednak koncepcję pomocy dla kredytobiorców i wkrótce uruchomiono program, który był oparty na czterech filarach wsparcia dla rodzin posiadających zobowiązania hipoteczne w złotówkach. Były to:
- wakacje kredytowe,
- dopłaty dla kredytobiorców z przejściowymi problemami finansowymi,
- wprowadzenie nowego wskaźnika oprocentowania kredytu (zamiast WIBOR®),
- Fundusz Pomocy wzmacniający mechanizm odporności sektora bankowego.
Obecnie nadal istnieją wakacje kredytowe, choć w nieco innej formule – z kryterium dochodowym dla kredytobiorców, ponadto udzielana jest pomoc z Funduszu Wsparcia Kredytobiorców. Nowy wskaźnik WIRON za WIBOR(R) jeszcze do końca nie funkcjonuje, ale np. ING Bank Śląski wprowadził już zobowiązania hipoteczne z oprocentowaniem opartym na WIRON-ie.
Wakacje kredytowe w ramach wsparcia dla kredytobiorców
Rząd proponował 4 miesiące „wakacji kredytowych” w 2022 i 2023 roku, dzięki którym można było obniżyć roczne koszty zobowiązania aż o 1/3. Rozwiązanie polegało na możliwości przesunięcia spłaty jednej raty na kwartał bez naliczania odsetek. Oznaczało to, że w ciągu roku z wakacji kredytowych można było skorzystać cztery razy.
Instrument był dostępny dla kredytobiorców mających zobowiązania w złotówkach, zaciągniętych na własne potrzeby mieszkaniowe. Jak przekazał minister rozwoju Waldemar Buda, rząd chciał, żeby z wakacji kredytowych można było skorzystać od lata 2022 roku, i tak też się stało.
Trzeba pamiętać o tym, że wakacje kredytowe miały pewne ograniczenia. Kredytobiorca, który spłaca kilka zobowiązań w tym samym czasie, mógł skorzystać z ustawowych wakacji kredytowych tylko w przypadku kredytu hipotecznego, przeznaczonego na cele mieszkaniowe.
Jeszcze na początku 2024 roku nie było wiadomo, czy nowy rząd wydłuży okres obowiązywania wakacji kredytowych. Ostatecznie takie rozwiązanie zostało wprowadzone, choć z opóźnieniem i na zupełnie nowych zasadach. 5 marca 2024 roku Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o wsparciu kredytobiorców, czyli o wakacjach kredytowych i Funduszu Wsparcia Kredytobiorców.
Przepisy dotyczące wakacji kredytowych w 2024 roku wejdą w życie z dniem 1 maja 2024 roku. Taka pomoc udzielona ma być osobom, które:
- mają do spłaty kredyty hipoteczne w złotych, zaciągnięte na zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych, a ich wartość nie przekracza 1,2 mln zł;
- spełniają kryterium dochodowe, tj. w ich przypadku wydatki związane z obsługą miesięcznej raty kapitałowej i odsetkowej kredytu (wskaźnik RdD – rata do dochodu) w wysokości przekraczającej 30 proc. dochodów (brane mają być przy tym pod uwagę dochody z trzech ostatnich miesięcy przed dniem złożenia wniosku) lub mają na utrzymaniu co najmniej trójkę dzieci (do 18 roku życia lub do 25 roku życia, jeśli kontynuują naukę, lub dzieci niepełnosprawne, bez względu na wiek) – wówczas nie obowiązuje kryterium dochodowe;
- zawarły umowę o kredyt hipoteczny przed dniem 1 lipca 2022 roku;
- zakończą spłatę zobowiązania co najmniej po upływie 6 miesięcy od tej daty.
Z wakacji kredytowych w 2024 roku skorzystać można będzie w wymiarze dwóch miesięcy w II kwartale tego roku, tj. w maju i czerwcu, oraz w wymiarze po jednym miesiącu w III i IV kwartale. Sam zdecydujesz jako kredytobiorca, które to będą miesiące. W okresie zawieszenia spłaty nic nie płacisz do banku w związku z pomocą z tarczy dla kredytobiorców – ani części kapitałowej, ani odsetkowej raty. Ponosisz ewentualnie opłaty związane z zawarciem umowy ubezpieczenia zobowiązania.
